Sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının kimlik inşası ve vatandaşlık bilinci kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri

Abstract

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının kimlik inşası ve vatandaşlık bilinci kazandırmasına ilişkin, öğretmen görüşlerini belirlemektir. Öğretmenlerin kimlik inşası ve vatandaşlık bilincini geliştirmek için uyguladıkları etkinlikler ve karşılaştıkları sorunların neler olduğunun tespitinin de amaçlandığı bu araştırmada, anket ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada bir karma yöntem olarak tanımlanan paralel desen kullanılmış olup, araştırma verilerinin toplanması nicel ve nitel yöntem bir arada kullanılarak iki aşamada gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın verileri 2013-2014 eğitim öğretim yılında Kayseri'deki ortaokullarda görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinden elde edilmiştir. Araştırmanın birinci aşamasında 286 öğretmene anket çalışması, ikinci aşamasın da ise 15 sosyal bilgiler öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Anketle elde edilen verilerin çözümlenmesinde ise, frekans, yüzde, aritmetik ortalama, t testi ve tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Yarı-yapılandırılmış görüşmeler sonucunda elde edilen verilerin çözümlenmesinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler değerlendirilmiş, bulgular tanımlanmış ve yorumlanmıştır. Araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır•Öğretmenler, coğrafya konularının kimlik gelişiminde ve vatandaşlık duygularının yerleşmesinde, gerek bireysel gerekse toplumsal olarak, toplumu birleştirici ve bütünleştirici bir yapıya sahip olduğu görüşünde birleşmişlerdir.•Öğretmenler, coğrafya konularının öğretiminde ders kitabının esas alındığı, diğer yardımcı bilimlerle ilişkilendirmeler yapıldığı, görsel ve işitsel gereçlerin kullanıldığı, güncel ve uygulanabilir planlamalarla amaca yönelik etkinlik uygulamaları ve kulüp çalışmaları yapılmaya çalışıldığı, kazanım düzeylerinin tespitinde gözlemlerin, yazılı ve sözlü sınavların önemli bir yerinin olduğu, görüşünde birleşmişlerdir. •Öğretmenler kimlik inşası ve vatandaşlık bilinci düzeyinin artmasında öğrencinin ailesinin, okulunun, kitle iletişim araçlarının ve sivil toplum kuruluşlarının etkili olduğu; ayrıca toplumsal kuralların benimsenmesi ve davranış haline dönüştürülmesinde öğretmenlerin yönlendirmelerinin çok etkili olduğu görüşünde birleşmişlerdir.•Öğretmenler, coğrafya konularının öğretim sürecinde yaşanan sorunlar ve ihtiyaçlara ilişkin olarak ailenin sosyal yapısı, sınav sistemindeki değişiklikler, çevre ve medyadaki olumsuz etkenler ve okul dışı etkinliklerin uygulanmasında yaşanan zorluklar şeklinde değerlendirirken; alana yönelik olarak yapılacak olan eğitim programlarının gerekliliği noktasında da ortak bir görüş belirtmişlerdir.Anahtar kelimeler: Coğrafya öğretimi, kimlik, kimlik inşası, öğretmen görüşleri,sosyal bilimler öğretimi, vatandaşlık bilinci,

The aim of this research is to identify teachers' opinions about to building identity and giving citizenship consciousness on geography subjects in social studies lesson. For this purpose, aimed to determine the activities used for building identity and developing citizenship consciousness and the common problems, a questionnaire and semi-structured interview form were used on this research. Parallel pattern, as defined mixed method is used in the research and gathering the research data were done by using the quantitative and qualitative method together.Research data is obtained from the social studies teachers working at secondary schools in Kayseri in 2013-2014 school year. At the first stage, a questionnaire is applied to 286 teachers, at the second stage a semi-structured interview was carried out with 15 social studies teachers. In analyzing the questionnaire data; frequency, percentage and arithmetic mean, t test and variant analyze are used. On solving the datas, which were obtained in consequence of the semi-structured interviews, descriptive analysis technique were used. The data obtained from this study evaluated, findings defined and interpreted.Results of the research are as fallows•Teachers agreed that geography subjects has unifying and holistic structure in identity development and creating a sense of citizenship both individually and socially. •Teachers agreed that course books are taken as a basis, links with other related disciplines were carried out, visual and auditory tools are used, purposive activities and club studies with up-to-date and applicable planning are tried to be done while teaching geography subjects, observation, written and oral exams are important in assessment. •Teachers agreed that student's family, school, mass media and non-governmental organizations are effective in increasing identity building and citizenship consciousness, teachers' guidance is effective in adopting social rules and developing behavior. •Teachers evaluated common problems and needs in the teaching process of geography subjects as families' social structure, changes in exam system, negative effects in environment and media and difficulties in applying extra scholastic activities and stated a common view on necessity of a purposive education program.Key words: Geography teaching, citizenship consciousness, identity, identity building, social science teaching, teacher views