İkinci Meşrutiyetin ilanından Birinci Dünya Savaşı`na kadar Ermeni sorunu (1908-1914)

Abstract

ÖZET Ermeni Sorunu, ikinci Meşrutiyetin ilanından Birinci Dünya Savaşına kadar geçen sürede, Osmanlı Devletinin iç ve dış politikasını etkileyen bir konu olmaya devam etti Ermeni komiteleri, Meşrutiyetin ilanından sonra şubeler açarak teşkilatlarını güçlendirmeye, halk üzerinde nüfuzlarını artırarak seçimleri kazanıp meclise girmeye çalıştılar. Meşrutiyet öncesinde anayasayı yürürlüğe koymak ve Sultan İkinci Abdülhamit'i tesirsiz hale getirmek amacıyla Jön Türklerle (Genç Türk) başlattıkları ittifakı Meşrutiyet sonrasında da özellikle seçim zamanları artırarak sürdürdüler. İkinci Meşrutiyetin ilanından sonra Ermenilerin ilk fiili hareketi Adana 'da oldu. Ermeni komiteleri yoğun bir hazırlık devresinden sonra Avrupa Devletlerinin yardımıyla Adana ve çevresinde bir Ermeni Devleti kurmak için Adana Olayını çıkardılar. Bu olay sonunda Ermeni komiteleri amaçlarına ulaşamadılar ama tahrik edip, savaşa tutuşturdukları binlerce Türk'ün ve Ermeni'nin ölmesine sebep oldular. Ermeni Sorunu, Osmanlı Devletinin Balkan Savaşında yenilmesiyle daha da önem kazandı. Avrupa Devletleri, Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermenistan kurulması anlamına gelen Ermeni reformlarını tekrar gündeme getirdiler. Uzun görüşmelerin sonunda 8 Şubat 1914'te son Ermeni reform projesi Osmanlı Devleti tarafından kabul edildi. Ancak gizli bir işgal planı olan bu antlaşma Birinci Dünya Savaşının çıkmasıyla kağıt üzerinde kaldı. Ermeni Sorunu, Osmanlı Devleti'nin bütün gayretlerine rağmen sona ermeyerek Birinci Dünya Savaşına girerken de en önemli konu olmayı başardı.

SUMMARY Armenian Question was a problem, which has affected the internal and external politics of Ottoman State during the second constitutional monarchy to First World War. After the declaration of second constitutional monarchy Armenian committees began to open some new sections for being more powerful with their organization. And also, they have tried to be the member of assembly by winning the elections and increasing their powerty on people. Armenians cooperated with Young Turks to set the constitution effective and to decrease the affection of Sultan II. Abdttlhamit before the second constitutional monarchy. And after the second constitutional monarchy they has continued their cooperation amply especially election time. After the second constitutional monarchy their first personal attack was in Adana. After a dense preparation and by the help of European States Armenian committees incidented Adana and around Adana to establish an Armenian state. At the end of this event they couldn't reach their aim but thousands of Turk and Armenian people who, they provocated and made war, were died. Armenian Question got more importance with defeat Ottoman State in Balkan War. European States, put on the agenda again Armenian reforms, which means to set an independent Armenia in East Anatolia. At the end of the long meetings in tfh February in 1914, an Armenian reform was accepted by Ottoman State. However, the agreement, which was a hidden occupation plan, took its place on page with the beginning of First World War. While joining in to First World War Armenian Question was the most important in spite of all efforts of Ottoman State.