Ağlar baba Divanı

Abstract

ÖZET Asıl adı İrşâdi olan Ağlar Baba, 1879-1958 yıllan arasında yaşamış, Tasavvuf edebiyatı geleneğine bağlı kalarak şiirler yazmış bir halk şairidir. Bayburt'un Oruçbeyli (Siptoros) köyünde doğmuş, gelenek içinde eğitim almış, gördüğü bir rüyanın (dolu içme) tesiri ile de şiirler söylemeye başlamıştır. İslam öncesi Türk şiir geleneği çerçevesinde milli vezin ve halk dilinin kullanılmasıyla inşa edilen âşık tarzı şiirimiz, İslamlaşma sonrası tasavvuf düşüncesiyle birlikte felsefi bir alana taşınmıştır. Kuşkusuz bu tarzın en önemli temsilcisi Yunus Emre'dir. Ağlar Baba da bu `Yunus Tarzı` şiirin çağımızdaki temsilcisidir. Şair, mutasavvıf ve şair bir aileden gelmektedir. Dedesi büyük İrşâdi Baba, yörenin tanınmış bir mutasavvıfı ve şairi olup, eserleriyle de Ağlar Baba'yı etkilemiştir. Daha çok din, tasavvuf ve ahlak konularında şiirler yazan şair; Divan, Kısas-ı Enbiya (zeyl), İnnaenzelna Tefsiri ve Şamun Gazi Mesnevisi ile Tasavvuf Mesnevisi adlı dört esere sahiptir. Ağlar Baba'yı konu eden bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde; Ağlar Baba'nın hayatı, eğitimi, tasavvufi yönü üzerinde durularak edebi şahsiyeti tanıtılmıştır. İkinci bölümde; yazma olan Divan'ı bugünkü alfabemize çevrilerek din ve tasavvuf ana başlıkları altında incelenmiş, şairi harekete geçiren amiller ile onun duygu, düşünce ve hayal dünyası ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde ise; şairin Divan'ındaki 312 şiir ve Divan'ına girmemiş 32 şiirin eklenmesiyle toplam 344 şiir metin olarak verilmiştir. Milli vezin ve sade bir Türkçe ile, didaktik şiirler söyleyen Ağlar Baba, Hoca Ahmet Yesevi'nin Hikmetlerini, Yunus Emre'nin ilahilerini çağrıştıran üslubuyla bu tarzın günümüzdeki devamıdır.

ABSTRACT Ağlar Baba whose original name was İrşadi, had lived between 1879 and 1958. As a folk poet he had written poems in sophism literature. He was born in Oruçbeyli (Siptoros) village of Bayburt, had got a traditional education and then had started to tell poems as a consequence of the effect of a dream (drinking full). Our âşık style poem which was built by using national matter and the folk language, in the frame of preislamic Turkish poem tradition, was conveyed to a philosophic field by the thought of sophism in the post islamization period. It is without doubt that the most important representative of his style was Yunus Emre and Ağlar Baba is the representative of `Yunus Style` poem in our century. As a poet, he was originally coming from a poet and a sophism family. His grand father was Gerat İrşadi Baba, a notorious sophism poet of his suburb, had affected Ağlar Baba though his written works. As a poet, he had written poems mostly on religion, sophism and moral subject. He had got four written works called as Divan, Kisas-i Enbiya (Zeyl), İnnaenzelna Tefsiri and Şamun Gazi Mesnevisi and Tasavvuf Mesnevisi. This thesis which aims to study Ağlar Baba comes into being from three main sections. In the first section it was focused on his personality by mentioning about the life of Ağlar Baba, his education and his sophism aspects. In the second section; his Divan, which was a written work, was translated into our alphabet and examined under the four main titles of religion, and the sophism. The reasons, which had activated the poet, his sense, his thought and his world imagine, were put into existence.