Halep vilâyeti`ndeki azınlık okullarında eğitim ve öğretim faaliyetlerinin incelenmesi (1898-1908)

Abstract

Bu araştırma, Osmanlı döneminde Halep Vilâyeti'nde açılan azınlık okullarındaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin genel özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tarama modeline göre yürütülen çalışma kapsamında, alan araştırması modeli ve verilerin toplanmasında doküman incelenmesi tekniği kullanılmıştır. Araştırma problemine uygun olarak Maârif ve Halep Vilâyet Salnâmelerinden yararlanılmıştır. Bunun yanı sıra konuyla ilgili yerli ve yabancı kaynaklar incelenmiştir. Ayrıca Halep'i ziyaret eden, bölgede belli süre yaşayan, seyyah ve doktorların anılarından faydalanılmıştır. Belgeler ve dokümanlardan elde edilen veriler tek tek okunarak değerlendirilmiş ve ilgili olduğu konuya göre sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma yapılırken araştırmanın problemini, amacını ve çalışılan konunun tüm yönlerini içermesine dikkat edilmiştir. Ulaşılan bilgiler, araştırmanın amaçları doğrultusunda değerlendirilmiştir.Araştırma sonucunda, Halep'te bulunan azınlıklara ait özel okulların Ermeni, Rum, Yahudi, Latin gibi gruplar ile Protestan, Katolik, Ortodoks, Marûni ve Süryani mezhebine mensup topluluklar tarafından açıldığı görülmektedir. Kilise ve hahamhanelerin bitişiğinde açılan bu okullar devletten bağımsız olarak ilkokul, ortaokul ve lise seviyesinde kız ve erkek öğrencilere yönelik eğitim vermiştir. 1839, 1856 ve 1908'den sonra ülke genelinde azınlık okullarının sayıları artmıştır. Ruhani liderler, kendi açtıkları okulların idarecisi ve denetleyicisi olmuşlardır. Devletin bu okulları denetleme teşebbüsleri sonuçsuz kalmıştır. Bu okullar, öğretmenlerini, müfredatlarını kendileri belirlemişlerdir. Ana dilde eğitim vermekle beraber özellikle Yahudiler Türkçe dersi eğitimine önem vermişlerdir. Azınlık grupları içerisinde en fazla karma eğitim yapan Protestanlar, lise ve kızlara yönelik eğitime de en çok önem veren grup olmuştur. Halep'te en fazla Ermeni ve Protestanlara ait okullar bulunmaktadır. Bu kurumların mali giderleri, cemaatler ve varlıklı insanlar tarafından karşılanmıştır. Anahtar kelimeler: Azınlık, azınlıkların eğitimi, eğitim, Halep, okul.

This study aims to put the features of education and training proceedings of minority schools established in Halep province in the Ottoman era. In the extent of study which has been conducted according to the field research model, the method of document inspection has been used for the gathering of the related data. It has been utilised the Education and Province Yearsbooks which were attained from ISAM as suitable for the problem of the research. Besides, local and foreign sources related to this matter have been examined. Reminiscences of doctors and pilgrims having visited Halep and having lived in the area for a while have been made the use of as well. The data which have been obtained from the documents and records have been considered one by one and classified as its related subject. It has been paid extreme attention in containing all aspects of the focused study, its aim and the problem of the research while classifying. Obtained data have been considered in the orientation of the research.In the conclusion of the research, the private schools belonging to minorities in Halep have been seen to be established by nations like Armenian, Greek, Jewish and Latin as well as societies belonging to sects such as Protestant, Catholic, Orthodox, Maronite and Syrian Orthodox. These schools that have been established by the churches and rabbinates have given education towards boys and girls which were in the primary, secondary or highschool levels independently from the state. The number of minority schools has risen countrywide after 1839, 1856 and 1908. Religious leaders has become the administrators and inspectors of these self-established schools. Attempts of the state to supervise these schools have become ineffective. These schools have determined their own instructors and syllabuses. Jewish people have paid attention on Turkish language education as well as giving education on native language. Protestants educating the students in mixed formation at most among the minorities, has become the most-emphasizing group intended to the education on highschools and girls. The schools belonging to Armenians and Protestants in Halep are the most in number. Financial expenditures of these groups have been met by congregations and wealthy people. Keywords: Aleppo, education of minorities, minority, school, training