Çanakkale yöresi el dokumalarında motifler (biçim, içerik, anlatım)

Abstract

ÖZET Türkiye'de sanat tarihinin, bir bilim dalı olarak ortaya çıktığı dönemlerde halk bilim araştırmaları ve derlemeler yapılmaya, etnografık malzemeler toplanmaya başlanmıştır. Ancak bu malzemeler salt biçimsel özellikleri göz önünde bulundurarak sınırlandırıldığından adeta bu eserin yaratıldığı ortam yok sayılmakta, biçim ve içerik arasında olabilecek simgesel bağlantılar kurulamamaktadır. Sanatsal nesnelerin ortaya çıkış nedenleri ve ne amaçla kullanıldıkları, üreten ve kullananlar tarafından ona yüklenen anlamlar sanat eserine yeni bir yaklaşım doğuracaktır. } Yöre el dokumalarındaki. motiflerin biçimleri yanında içeriğin halk bilimi açısından incelenmesi ve kaynakların temellendirilmesi gerekir. `Kültürel belirtiler` olarak ortaya çıkan olgularda, Çanakkale yöresi el dokumalarında yaygın olarak kullanılan motiflerin sembol dilinde anlam yüklemeleri, bir halk bilimi olarak ele alındığında efsane, inanış ve imsel yaklaşımlar gerekir. Yöre el dokumalarında sıkça kullanılmış ve dejenerasyona uğramadan günümüze değin gelmiş olan `Turnalı`, `Çarıklı Elek`, Elekli`, `Okulu` motifleri XV. Yüzyıldan bu yana Batı Anadolu'ya yerleşen Yörükler ve Türkmenler tarafından dokunmaktadır. Esasen; Bektaşilik inancında olan yöre el dokumaları, `Su` ve ` İnce su` adı verilen motiflerde de görüldüğü üzere `Ejder` motifi ile de `Şaman` inancı izleri taşımaktadır.Bu bilgiler ışığında geleneksel dokumalar incelendiğinde bunları üzerinde taşıdıkları motiflerle sosyal yaşama ait çok çeşitli ip uçları verdikleri gorulur. Böylece eserler biçim ve içerik bakımından geleceğe uzanan sanat eserleri olarak tarihteki yerini alacaktır.

ABSTRACT ', When History of Literature became a branch of science, it was started to search to folklor and collection, collect etnografic materials. But these materials was classified according to their formal characteristic. So that the background of between form and content couldn't be done. The cause of coming into being of artistic objects and for what reason these objects is used also meanings which is dedicated by the users and creaters raised a new idea for these artistic objects. Not only the form but also the content of handmade woven tissves should be sifted according to folklor and should be consolidated with the help of source. In facts which are arised as `culture! symptoms` when the patterns are accepted as folkloric, which is in woven tissves in Çanakkale reflect a legend, a belief or fictitious approach. Some patterns such as `Turnah`, `Çarıklı Elek`, `Elekli`, `Okulu` were usually used in woven tissves and these patterns have used by the Nomad and Turkoman who have been living at the west of Anatolia from 15. century without any changes. In fact the weavers in this environs are Bektaşi so `İnce Su` and `Ejder`the belief of shamanism. These patterns are usually in geometrical style but it is possible to see traces of ancient cultures. With the help of these informations when the locol woven tissves are sifted, these tissves and with the patterns on them give does about the social '(IV life So that monuments take part in history according to their form and content as work of art which will be able to seen in the future