Çanakkaleli ressamlar

Abstract

ÖZET Çanakkaleli ressamlar ile ilgili çalışma dört ana başlık etrafında hazırlanmıştır. Giriş kısmından sonra, Çanakkale'nin kültürel altyapısına değinilerek kentin oluşumunda yer alan öğeler, oluşum süreçleriyle birlikte anlatılmıştır. Kentin kuruluşundan günümüze değin geçen tarihsel süreç, önemli olaylarla birlikte değerlendirilmiştir. Çanakkale'nin coğrafi konumu açısından önemi vurgulanmış, stratejik değeri, bulunduğu yer aktarılmış, ayrıca kentin tarihi ile coğrafi konumunun ortaya çıkardığı kültürel ve ekonomik koşullar ile kentin bulunduğu konum bir süzgeçten geçirilerek değerlendirilmiştir. 'Çanakkale Resimleri' alt başlığında, 17. ve 18. yüzyıldan itibaren 20. yüzyılın ortalarına kadar kent ile ilgili yapılmış, belge özelliğindeki önemli resimlere ve sanatçılarına yer verilmiş, kentin tarihsel süreçte geçirdiği değişiklikler resimsel olarak aktarılmıştır. Ayrıca bu başlık ile ilgili bir de katalog sunulmuştur. 'Çanakkaleli Ressamlar' başlığı, çalışmanın ana bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde Çanakkaleli ressamların tarihsel olarak 1800-1922 ile 1923-2003 yıllan arasında iki dönem oluşturdukları belirlenmiştir. 'Cumhuriyet Öncesi Çanakkaleli Ressamlar' kısmında resim sanatının yaşadığı sorunlar ve o dönemde yaşanan önemli sanat olayları ile Türk resminin geçirdiği süreçler aktarılmıştır. Asker ressamların aldığı sanat eğitimi ve yaşanan toplumsal zorluklar ve değişimler tarihsel süreciyle birlikte anlatılmıştır. Cumhuriyet öncesi dönem Çanakkaleli ressamlar, asker ressamlardan oluşmaktadır. Bunlar, doğum tarihleri 1880'lere rastlayan dördüncü asker ressamlar kuşağını kapsamaktadır. Cumhuriyet öncesi dönemde beş Çanakkaleli ressam bulunmaktadır. Bunlardan Gelibolulu Tahsin Efendi'ye Cumhuriyet Öncesi Dönem Çanakkaleli Ressamlar metni içerisinde değinilmiştir. Diğer Dört asker ressam: Mülazım İhsan (1881-1906), Fuat Soyhan (1885- ?), İhsan Çanakkaleli (1888-1966) ve Nurettin Akad (1892- ?) ayrı ayrı değerlendirilerek yaşamı ile sanatı ve sanatçı kişilikleri ele alınmıştır. Yaşamları ve sanat anlayışları aktarılırken, belge ve seçme eserlerine de yer verilmiş, ayrıca sanatçıların bağlı bulundukları sanat birlikleri anlatılmıştır.11 'Cumhuriyet Sonrası Dönem Çanakkaleli Ressamlar' kısmında ise Cumhuriyet' in kuruluşundan başlayarak 2000 'li yıllara `kadar, Türk resim sanatında yaşanan gelişmeler, önemli olaylar, kurulan gruplar ve sergilere yer verilmiştir. Cumhuriyet sonrası yaşanan değişimlerle birlikte bazı Çanakkaleli ressamların bu gelişmelerdeki rolleri anlatılmıştır. Kuşaklar ve eğilimlerin tarihsel bir sırayla anlatıldığı bu kısımda dünyada yaşanan değişimlerden Türk sanatının nasıl etkilendiği ve oluşan yeniliklere ve akımlara karşı nasıl uyum sağlamaya çalıştığı da örneklerle açıklanmıştır. Cumhuriyet sonrası Çanakkaleli ressamlardan Elif Naci (1898-1987), Saime Belir (1908 -?), Fethi Kayaalp (1923- ), Lütfü Günay (1924- ), Cemalettin Eröğe (1930- ), Güney Haştemoğlu (1934- ), Gündüz Gölönü (1937- ), Necati Demirkesen (1938- ), Yücel Tekbaş (1939- ), Nalan Solmaz Bayar (1940- ), Umur Türker (1945- ), Mustafa Güvenilir (1946- ), Haşim Nur Gürel (1948- ), Ahmet Oran (1957- ), Erdinç Ünlü (1962- ), Lale Zeybekoğlu (1964- ) ve Ayhan Taşkıran (1968- ) gibi sanatçıların her biri ayrı ayrı değerlendirilerek, yaşamları ile sanatı ve sanatçı kişilikleri anlatılmış, ayrıca yaşamı ve sanat anlayışı ile ilgili belge ve seçme eserlerine de yer verilmiştir. Sanatçıların temsil ettikleri eğilimler ve bağlı oldukları grup ve sanatçı birliklerine de değinilmiştir. Sanatçılar ile ilgili yazılan yazılar veya sanatçıların hakkında yazılmış kitaplar ve ayrıca kendi yazdıkları eserlere de her sanatçının kendisi ile ilgili kısımlar içerisinde yer verilerek Çanakkaleli ressamların Türk resim tarihinde önemli bir yerde bulunduğu anlatılmıştır. Son olarak, Çanakkaleli ressamların seçme eserleri çahşmanın sonunda bir katalog şeklinde, metnin içlerinde geçen sıraya göre sunulmuştur.

Ill ABSTRACT This study, which is about the artists of Çanakkale, was prepared under four main headings. After the 'Introduction' part, the cultural substructure of Çanakkale and the elements of this substructure were presented together with their formation process. Starting from its foundation, the historical process of and important events related to Çanakkale have been evaluated. Additionally, geographical and strategic importance of the city was stressed in connection with its location on the map. Furthermore, the cultural and economic conditions emerging from this critical position were discussed. Under the heading 'Çanakkale Paintings', important artists of the city and paintings about Çanakkale between the 17th -18th centuries and the 20th century were introduced as necessary documents for knowing the city better. Besides that, the changes that the city underwent in history were reported pictorially. A catalogue was also prepared about this topic. The part 'Artists of Çanakkale' forms the backbone of the study. As a result of the research, it was found that the artists in the history of Çanakkale lived in two main periods: 1800-1922 and 1923-2003. In the section 'The Artists of Çanakkale before the Republic', the problems related to art and main artistic events were presented in connection with the development of the Turkish Art. Furthermore, art education of the soldier artists, and transformations and social difficulties of that period were reported chronologically. In fact, the.pre-republic artists of Çanakkale were all soldiers and they comprised the forth generation of soldier artists whose birth dates were around 1880s. In this pre-republic era, there were five artists from Çanakkale and among them, Tahsin Efendi of Gelibolu was mentioned in this thesis under the section of 'The Artists of Çanakkale before the Republic'. The other four artists, namely Mülazım İhsan (1881-1906), Fuat Soyhan (1885- ?), İhsan Çanakkaleli (1888-1966) and Nurettin Akad (1892- ?) were separately introduced and their life stories were discussed together with their personalities and the views they held about art. Some important documents about these artists and some selected works of them were also given in the study.IV Furthermore, the unions of artists they belonged to were also presented and commented on in this part. On the other hand, in the section 'Artists of Çanakkale after the Republic', the developments of the Turkish Art, chief events, important groups and exhibitions were presented beginning from the foundation date of the Turkish Republic to 2000s. Within this presentation, the main changes observed in this era and the role that the artists of Çanakkale played in all these changes were discussed in detail. Besides, in this section, in which generations and tendencies of the artists were explained, it was also discussed with examples that how the changes in the world affected the Turkish Art and how it struggled with new trends and developments. Each of the artists belonging to this era such as Elif Naci (1898-1987), Saime Belir (1908 -?), Fethi Kayaalp (1923- ), Lütfü Günay (1924- ), Cemalettin Eröğe (1930- ), Güney Haştemoğlu (1934- ), Gündüz Gölönü (1937- ), Necati Demirkesen (1938- ), Yücel Tekbaş (1939- ), Nalan Solmaz Bayar (1940- ), Umur Türker (1945- ), Mustafa Güvenilir (1946- ), Haşim Nur Gürel (1948- ), Ahmet Oran (1957- ), Erdinç Ünlü (1962- ), Lale Zeybekoğlu (1964- ) and Ayhan Taşkıran (1968- ) were taken separately and their life stories were discussed in the light of their views about art and personalities. In addition, some very important documents about these artists and some of their selected works were also presented in this study. The views they represented and the groups and unions they belonged to were also discussed. Besides, the articles written about these artists and the books published about them and their own writings were mentioned under the name of each artist, in order to give a full picture of their place in. the history and development of the Turkish Art. Finally, at the end of the study, the selected works of the artists were prepared as a catalogue and presented in the name order that they were mentioned within the thesis.