Enflasyon döneminde mali analiz ve karar alma

Abstract

ÖZET Ekonomik bir olgu ve sorun olan enflasyon, iktisadi birim olan işletmeler üzerinde en önemli etkisi, ekonomik karar alma birimlerinin karşılaştığı belirsizliği artırmasıdır. Doğru karar alınması için, karar alıcıların karşılaştığı belirsizliklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması gerekmektedir. Çok hızlı değişen ve gelişen ekonomik hayatta, muhasebenin sunduğu bilgilerin önemi de artmaktadır. Yöneticiler, kararlar alırken ve geleceğe yönelik planlar yaparken muhasebenin sunduğu verileri kullanmak zorundadırlar. Ancak enflasyonist dönemlerde, paranın satın alma gücünün değişmesine rağmen muhasebe işlemlerinin nominal para birimi üzerinden izlenmesi ve kaydedilmesi, muhasebenin sunduğu verileri anlamsızlaştıracaktır. Bu dönemde hazırlanan mali tablolar kendisinden beklenen yararı sağlayamayacaktır. İşletmenin mali durumu ve faaliyet sonuçlarına ilişkin analizlerin, mali tablolara dayandırılarak yapılması, mali tabloların işletme için ne kadar önem taşıdığını göstermektedir. Diğer taraftan enflasyonun etkilerinin yansıtılmadığı mali tablolara dayandırılarak alınan kararlar pozitif olmayacaktır. Bu nedenle, enflasyonun, muhasebenin sunduğu verilere ve dolayısıyla kararlara etkilerinin giderilmesi zorunlu hale gelmiştir. Enflasyonist ortamda, sağlıklı muhasebe verilerinin üretilmesi, kısmi düzeltme yöntemi ile değil, paranın satın alma gücündeki değişikliği kabul eden muhasebe modelleriyle mümkün olmaktadır. Çalışmada enflasyonun işletmeler üzerine etkileri ve bu etkilerinin mali tablolarda giderilmesinin gerekliliği, önemi ve nasıl giderileceği üzerinde durulmuş ve konu, Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi'nin 2000 ve 2001 yıllarına ait mali tabloları esas alınarak uygulanmıştır. Uygulamada, Genel Fiyat Düzeyi Muhasebe Modeli kullanılarak şirketin mali tabloları dönemin satın alma gücüne göre düzeltilmiş, düzeltilmiş ve tarihsel verilere mali analiz teknikleri uygulanarak farklılıklar ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

11 ABSTRACT The effect of inflation, being an economical event and problem, on enterprises which are economic units is its causing an increase in the vagueness of facing economic decision units. To take right decisions, it needs to get over or decrease the vagueness faced by decision-makers. In the fast changing and developing economic life, the importance of information presented by accounting is getting larger. Any manager has to take the data presented by the accounting into consideration while taking decisions concerning the future. However, although the purchasing power of the money changes in inflationist periods, recording and tracing the accounting transactions through the national current monatory unit would make the data presented by accounting meaningless. The financial statements prepared in this period would not provide any help. Making the analysis related to the financial statement and activity results of the enterprise basing on financial statements shows how important are the financial statements for the enterprises. Decisions taken basing on financial statements on which the effects of the inflation is not reflected wouldn't be positive. Thus, the effects of the inflation on decisions and data provided by the accounting must be eliminated. In the inflationist atmosphere, producing healthy accounting information can be possible with accounting models accepting the changes in the purchasing power of the notional money, not with the partial correcting model. In this study, it is focused on the effects of the inflation on enterprises, the neccessity and importance of the elimination of these effects on financial statements and how to eleminate them. The is sue was applied basing on the 2000-2001 financial statements of Akçansa Çimento AŞ. In the application, financial statements of the company has been arranged according to the purchasing power of the national curret money using General Price Level Accounting Model and the differences are tried to be put out applying financial analysis techniques to arranged and historical data.