Bizans tarihi araştırmaları (bir bibliyografya denemesi)

Abstract

IV ÖZET Bin yılı aşkın bir zaman dilimine damgasını vuran Bizans Devleti 'nde tarih yazıcılığı, Antik Grek tarih yazıcılığına bağlı olarak gelişmiştir. Nasıl ki Hellenistik ve Roma dönemlerinde Herotodos ve Thukydides bir model olarak belirlendiyse, Bizans döneminde de yazarlar, kendilerine Antik dönemin yazarlarını örnek almışlar ve onları taklit etme çabasına girişmişlerdir. Ancak, VII. ve IX. yüzyıllarda yaşanan siyasi ve dini karmaşa döneminde, Hıristiyanlığın da etkisiyle, kronografya yazıcılığına ağırlık verildiğini ve yazılan eserlerde antik kültür mirasının reddedildiğini görüyoruz. Bununla beraber, X. yüzyıldan itibaren tarih yazıcılığına gösterilen önem yeniden doğmuş, kısa bir süre sonra yazı dilindeki antikleşme çabalan daha da artarak, eserler anlaşılması zor bir üsluba bürünmüştür. Bizans Devleti tarihinde, içte ve dışta yaşanan siyasî ve dinî sorunlar, yazılan eserlerin nesnelliğini etkilese de, bu eserlerin verdiği bilgiler sayesinde Bizans tarihinde karanlıklar içinde kalmış pek az nokta kalmıştır. Zira, tarih, kronografya, kilise tarihleri gibi çok sayıda eserin yanısıra, dini yazılar, mektuplar, azizlerin hayatları, kitabeler, komşu ülkelerde yazılan tarihler ile dolu geniş bir yazılı belge koleksiyonu ve arkeolojik bulgular ile desteklenen bir araştırma potansiyeli, bir çeşit veri tabam oluşturmaktadır. XVI. yüzyıldan itibaren klasik eskiçağ araştırmalarının bir sonucu olarak doğan Bizantoloji bilimi, günümüzde, Avrupa sınırlarını ve Bizans Devleti'nin kültür çemberindeki Balkanlar, Kafkaslar ve Rusya'yı aşarak Avustralya'ya kadar geniş bir coğrafyada araştırma konusu olmuştur. Türkiye'de XIX. yüzyıl sonlarında başlayan Bizantoloji çalışmaları, siyasî tarihi alanında yapılan araştırmalar boyutundan ele alındığında, dünya bizantoloji çalışmalarıyla kıyasla, uzun soluklu araştırmalar yerine, çoğu çeviri niteliği taşıyan fasılalı yayın çabalarıyla dolu olduğu gözler önüne serilmektedir.

V SUMMARY History writing in the State of Byzantine, which has marked a time piece of over a thousand years, has developed in connection with the Ancient Greek history writings. Writers in the Byzantine period followed the examples of writers of the Ancient Greece and attempted to imitate their works, as Herotodos and Thukydides was seen as models during the Hellenistic and the Roman period. However, it is seen that, as a result of political and religious disputes which occured during the VII. and DC centuries and with the effect of Christianism, writings of chronography has receieved much attention and ancient cultural heritage was somehow refused. In addition, a s o f t he t enth c entury, t he i mportance g iven t o t he h istory w ri tings h as reborn, and after a short while, attempts to antiquarise the literary language has increased, which made the works difficult to grasp. Even though the internal and external problems experienced in the politics of the State of Byzantine have effected the objectivity of the written works, there are hardly any obscure points left untouched in the history of Byzantine as the result of the information provided by these valuable works. Because, document collections related to history, chronography, history of churches, religios writings, letters, lifes of saints, epigraphs and works written in the neighbour countries, together all form a kind of database with a search potential. Today, the science of Byzantology, which was born as a result of the researches of classical old ages conducted since XVI. century, has become a subject of research even in Australia, after going beyond the borders of Europe and reaching Russia, the Balkans,Caucasia, which are within the cultural circle of the State of Byzantine. It is seen that the works of Byzantology in Turkey starting at the end of the XIX. century, seem more like the translations of periodic publichings rather than long-winded reasearches, when compared to the works of Byzantology in the world in general, in terms of the reaseraches of the political history.