Türkiye`de yağış olasılığının zamansal ve alansal değişimleri

Abstract

ÖZETBu tez çalışmasının amacı Türkiye'de yağış olasılığındaki uzun sürelideğişim ve eğilimlerin analiz edilmesidir. Çalışmada 111 istasyonda ölçülen günlükyağış verileri kullanıldı. Kruskal-Wallis türdeşlik sınaması ile verilerin inhomojenliğikontrol edildi. Yağış olasılığı oranları belirlenen zaman periyodundaki (aylık,mevsimlik ve yıllık) yağışlı günlerin, hesaplamanın yapıldığı zaman periyoduna (ay,mevsim, yıl) oranlanmasıyla elde edildi. Yağış olasılıklarındaki uzun süreli eğilimlerMann-Kendall sıra ilişki katsayısı yöntemi ve En Küçük Kareler Doğrusal Regresyonyaklaşımı ile belirlendi. Eğilim sınamaları sonucunda elde edilen önemli sonuçlarşöyle özetlenebilir: (1) Türkiye genelinde yıllık yağış olasılıklarında artış eğilimitespit edildi. Akdeniz yağış rejim bölgesi dışında diğer bütün yağış rejimbölgelerinde artış eğilimindeki istasyon sayısı fazladır; (2) Kış mevsimi dışındamevsimsel ölçekte de artış eğilimi belirlendi; (3) Yağış rejim bölgeleri açısındanistatistik açıdan anlamlı sonuçların oranı fazla değildir. Ancak aylık analizlerde bazıbölgelerde yüksek anlamlı sonuçların oranının yüksek olduğu gözlendi; (4)Karadeniz yağış rejim bölgesinde yağış olasılıklarında artış eğiliminin kuvvetliolduğu belirlendi. Artış eğilimindeki istasyonların oranı özellikle Nisan ve Aralıkaylarında oldukça fazladır. Türkiye'de yağış olasılığının genel özelliklerini vegözlenen değişimleri ortaya koyan bu tez çalışmasıyla, küresel iklim değişikliğininTürkiye yağışları üzerindeki etkilerinin anlaşılmasına katkı sağlanacağıdüşünülmektedir.

ABSTRACTThe aim of this thesis is to analyze of long term changes and trends inprecipitation probability over Turkey. Daily precipitation data which are recorded at111 stations are used in this study. Inhomogeneity in data is controlled with Kruskal-Wallis homogeneity test. Precipitation probability rates are estimated from rating ofmonthly, seasonal and annual rainy days to month, season and year. Long termtrends in precipitation probability are determined with Mann-Kendall rankcorrelation coefficient method and Least Square Linear Regression approach. Majorresults that are obtained from trend analysis are summarized as follows: (1) anincreasing trend is determined in annual precipitation probability over all Turkey.Number of station that is shown increasing trend is too much/great over wholerainfall regions except Mediterranean rainfall region; (2) also, an increasing trend isdetermined in seasonal scale except the winter season; (3) rate of statisticallysignificant results are not too much/great respect from rainfall regions. Butsignificant rates which were being high are observed in monthly analysis in someregions; (4) the increasing trend in precipitation probability is strong in Black Searainfall region. Rate of station which is haven an increasing trend are quite muchespecially in April and December. Contributed to understanding effects of globalclimate change over Turkey?s precipitation is thought with this thesis that isexplained general characteristics and observed changes of precipitation probabilityover Turkey.