Mevlâna`nın Mesnevi`sindeki hikâyelerin çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmesi

Abstract

Çalısmada, çocuk edebiyatı kavramı, çocuk edebiyatının genel nitelikleri,çocuk edebiyatında önemli yerleri olan edebi türlerden hikâye, fabl ve kıssanınözellikleri ve 13-15 yas grubu çocuklarının gelisim özellikleri yer almaktadır. Bubölümler çalısmanın temellendirilmesi açısından önemlidir.Mevlâna'nın en önemli eserlerinden biri Mesnevi'dir. Uzun anlatımlara sahipolan bu eserde birçok hikâye yer almaktadır. Bu çalısmayla, geleneksel anlayıs ileyazılan ve günümüzde çocuklar tarafından sevilerek okunmaya devam eden,çocukların gelisimlerine önemli katkılar sağlayan Mesnevi'deki hikâyelerinözellikleri ortaya koyulmaya çalısılmıstır.Çocuk edebiyatında, gelenekten yararlanan eserlerin ve kültürümüzünolusumunda temel olusturan yapıtların, yeniden ele alınması gerekmektedir. Bualanda çocuk edebiyatı çalısmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyacın bir sonucuolarak, Mevlâna'nın 13. yüzyılda meydana getirdiği altı ciltlik eserin değisikbasımları çocuklara sunulmaktadır. Ancak, bu eserlerin çocuk edebiyatı niteliklerineuygun olarak ele alınması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.Mesnevi'deki hikâye incelemelerine geçilmeden önce, eserin yazıldığı çağınözellikleri belirtilmistir. Devrin anlayısı, halkın yasantısı ve dönemin siyasiolaylarına kısaca değinilmistir. Bununla birlikte, Mevlâna'nın hayatı, eserleriincelenmis, düsünce yapısı ve kültürümüzdeki yeri ortaya koyulmustur.Mesnevi'de 200'ü askın hikâye, iç içe anlatımlarla okuyucuya sunulmustur.Bir hikâyede geçen konu, bir baska hikâyeyi hatırlatmıs, karısık bir yapı ortayaçıkmıstır. Günümüzde, Mesnevi'de yer alan hikâye anlatımları süzülerek ve bukarısıklık giderilerek hem normal okuyucuya hem de çocuklara sunulmustur.Çalısmada tüm hikâyeler taranmıs, bunlardan kırk tanesi, çocuk edebiyatı açısındanincelenmis ve sonuçlara ulasılmıstır.Çalısmada, Mevlâna'nın hangi hikâyeyi ne amaçla anlattığı, yetiskinlerehangi dersleri vermek istediği belirtilmis, çocukların bu derslerden hangilerineulasabileceği ele alınmıstır. Hikâyelerde hem metin aralarında geçen iletiler hem deana fikir yapıları ortaya çıkarılmıstır. ?leti ve ana fikirler gruplandırılarak, çocuklarakazandırılan düsünce ve davranıs kalıpları sistemlestirilmistir.Son olarak, incelenen hikâyelerin sonuçları verilmistir. Hikâyeler, hikâyeunsurları, konuları ve anlatım özellikleriyle genel olarak değerlendirilmistir veönerilerde bulunulmustur.

In the study, the concept of children literature, general qualities of childrenliterature, characteristics of literary types such as story, fabl and anectdote whichhave important role in children literature, and characteristics of maturing process ofchildren who are between 13 and 15 are situated. These parts are important tobecome firmly fixed of study.One of the most important works of Mevlana is Mesnevi. There are lots ofstory in this work which has long expressions. With this study it was tried to revealthe characteristics of stories in Mesnevi which was written in traditional manner, wasread by children willingly nowadays and provide necessary assistance to children?sgroving process.In children literature, is necessary to re-examine the works which benefitfrom tradition and constitute basic in our cultural process. In this field, childrenliterature?s works are needed. As a result of this necessity, different prints ofMevlâna?s six volumed work, written in 13. century are presented to children. Butthis time, the necessity of re-examining of these works appropriateness to childrenliterature qualities are required.Before story examination was mentioned, the characteristics of works writtenage were stated. The mind of that time, life of people and political events werebriefly mentioned. Furthermore, Mevlana?s life, works were examined, his opinionsand his role in our culture were situated.More than two hundred stories in Mesnevi were presented to reader withdependent expressions. The subject in a story reminded another story, so a complexstructure occured. Today by analyzing the stories expressions in Mesnevi and byremoving this complexity, it was presented both adult and children readers. In thisstudy, all stories were scanned, forty of them were examined and reached theconclusion from the view of children literature.In this study it was stated that which story Mevlana told, what he aimed bytelling and what he wanted to teach the adults. It was also discussed in this studywhich lessons children take from these stories. In those stories both the messagesamong the text and main ideas were presented. By grouping the messages and mainideas, opinions and manner forms which acquired to children were systematized.Finally, the results of examined stories were given. Stories, elements ofstories, subjects and expression characteristics were generally evaluated and somesuggestions were put forward.