İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları

Abstract

Liderlik ile yöneticilik arasındaki farklar konusundaki tartısmalar yıllardırsürmektedir. Her ne kadar yönetimin bir parçası olarak görünmesine ragmen, liderlikdavranısları ile yöneticilik davranısları arasında farklılıklar oldugu açıktır. Birörgütte, misyon ve vizyon belirlemek, isgörenler arasında etkili iletisim ve isbirligisaglamak, olumlu bir ögrenme iklimi yaratmak ve isgörenleri etkileyerek örgütamaçlarına ulasmak liderlik davranıslarıdır.Günümüzde, yöneticilerden yönetim islevleri ile ilgili görevleri yerinegetirirken, hem etkili birer yönetici hem de etkili birer lider olmaları beklenmektedir.Bu yüzden, yönetici konumunda olan ilkögretim okulu müdürleri için de yöneticilikyanında liderlik davranıslarını göstermek son derece önemlidir.Bu çalısmanın amacı; ilkögretim okulu müdürlerinin ögretimsel liderlikdavranısları belirlemektir. Çalısmada okul müdürlerinin ve birlikte çalıstıgıögretmenlerin görüsleri dogrultusunda okul müdürlerinin ögretimsel liderlikdavranıslarının düzeyleri saptanmaya çalısılmıstır. Okul müdürlerinin ögretimselliderlik davranısları dört boyutta ele alınmıstır. Bu boyutlar; misyon ve vizyonbelirleme, egitim programı ve ögretimi yönetme, olumlu ögrenme iklimi gelistirmeve ögretimi denetleme ve degerlendirme boyutlarıdır. Çalısmada, ayrıca okulmüdürlerinin ögretimsel liderlik davranısları konusunda müdür görüsleri ileögretmen görüsleri arasında anlamlı bir fark olup olmadıgı; kisisel özelliklerin bugörüsler üzerinde etkili olup olmadıgı tespit edilmeye çalısılmıstır.Tarama modelinde ele alınan çalısmanın evrenini 2006-2007 egitimögretimyılında Çanakkale ilindeki ilkögretim kurumlarında görev yapan müstakilokul müdürleri ve ögretmenler olusturmaktadır. Çalısmada veri toplama aracıolarak, arastırmacı tarafından ilgili literatür ve yapılan çalısmalar taranarak ve uzmangörüsleri alınarak gelistirilmis, iki paralel anket formu uygulanmıs ve toplananiiiverilerin istatistiksel çözümlenmesi, SPSS paket programından yararlanılarakyapılmıs, gruplar arasındaki anlamlılık testlerinde p= 0.05 düzeyi esas alınmıstır.Verilerin analizinde frekans, yüzde, ortalama, standart sapma ve t-testi, tek yönlüvaryans analizi (One-Way Anova) kullanılmıstır.Çalısma sonucunda, ilkögretim okulu müdürleri ve ögretmenlerinmüdürlerin ögretimsel liderlik davranıslarına iliskin görüsleri arasında paralellikortaya çıkmıstır. Okul müdürleri ve ögretmenler misyon ve vizyon belirlemeninyönetimin islevleriyle olan iliskisi, ögretimi denetleme ve degerlendirmenin yönetimislevleriyle iliskisi ve olumlu ögrenme iklimi gelistirmenin yönetim islevleriyle olaniliskisi boyutlarında her zaman, egitim programı ve ögretimi yönetmenin yönetimislevleriyle olan iliskisi boyutunda ise çogunlukla seklinde görüs belirtmislerdir.Okul müdürleri ve ögretmenlerin görüsleri arasında dört boyutta da anlamlı birfarklılık bulunmamamsına ragmen, egitim programı ve ögretimi yönetmenin yönetimislevleriyle olan iliskisi boyutunda ögretmenlerin, olumlu ögrenme iklimigelistirmenin yönetim islevleriyle olan iliskisi boyutunda da müdürlerin daha olumludüsüncelere sahip oldukları belirlenmistir.Çalısmada ulasılan sonuçlara dayanarak, okul müdürlerinin kendileriniyetersiz hissettikleri konularda gelistirmeleri için çesitli düzenlemeler yapılması,yönetici seçiminde ögretimsel liderlik davranıslarının zorunlu bir kriter olarakaranması, özellikle genç okul müdürlerinin mesleki ve kisisel gelisimleri üzerindehassasiyetle durulması gerektigi yönünde öneriler sunulmustur.Anahtar Kelimeler: Lider, yönetici, ögretimsel lider, okul müdürü,ögretmen.

The debate about the differences between leadership and managership hasbeen going on for years. It is obvious that there are differences between managerialand leadership behaviors, although they look similar, giving the fact that they are apart of the management. In an organization, leadership behaviors are described asdefining mission and vision statements, establishing efficient communication andcollaboration, creation a positive learning atmosphere and achieving theorganizational goals by influencing the employees.Today, managers are expected to be not only effective managers, but alsoinfluencing leaders while performing their managerial duties. Consequently, theseapply to primary school principals as they essentially have to perform leadership andmanagerial behaviors.The aim of this study is to define the instructional leadership behaviours ofthe primary school principals. In the study, the level of the instructional leadership ofthe principals is intended to be determined in the light of the opinions of principalsand teachers who they work with. The instructional leadership behaviors of theprincipals have been researched in four dimensions. These dimensions are listed asdefining mission and vision statement, managing learning and educationalprogrammes, creating a positive learning atmosphere and inspecting and evaluatingof teaching. In this study, the issue of principals having significant differencesbetween principal?s and teacher?s point of views about educational leadershipbehaviors and the issue of personal traits being effective on these views or not arealso being analyzed.The sample of this study, which used the survey method, is made up ofprimary school teachers and primary school principals who work in the primaryeducation institutions in Çanakkale in 2006-2007 season.vIn this study, as means of data gathering the resources and previousresearches have scanned and analyzed by the researcher and the views of been takenand two parallel questionnaire forms have been applied and the collected data havebeen statistically analyzed by the help of SPSS software. In the verification testsbetween the groups, the level of p = 0,05 has been taken as a base, in the analyses ofthe data, frequency, percentage, means, standard deviation and the t-test and one wayANOVA test has been used.At the end of this study, a parallelism has been observed between theopinions of primary school principals and teachers on educational leadershipbehaviors. Principals and teachers are observed to always agree on the relationship ofthe following issues with the managerial duties: defining the mission and visionstatements, inspection and evaluation of instructional, creation of a positive learningatmosphere. On the other hand principals and teachers are observed to often agree onthe relationship of the following issue with managerial duties: management of thelearning programme and teaching. Although there has not been observed significantdifferences between the opinions of principals and teachers in all four dimensions,teachers have been observed to have more positive opinions on relationship ofmanaging learning progremmes and education with managerial duties, and principalshave been observed to have more positive opinions on relationship of creation of apositive learning atmosphere with managerial duties.Based on the outcomes of this study, suggestions have been proposed makingvarious arrangements for enabling principals to develop themselves on the issuesthey feel inadequate about, enforcing educational leadership behavior as mandatorycriteria in employment of the managers and paying utmost attention on the personaland professional development of inexperienced principals.Key Words: Leader, manager, instructional leader, principal, teacher.