Yüksek öğrenimde coğrafya öğretiminde kullanılan öğretim yöntemlerinin öğretim elemanları ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye üniversitelerinde yer alan coğrafya bölümlerinde ve coğrafya eğitimi ana bilim dallarında coğrafya öğretiminde kullanılan öğretim yöntemlerini ve öğretim materyallerini ortaya koyarak, yöntem ve yardımcı materyal seçimini etkileyen faktörleri değerlendirmektir. Bu kapsamda araştırma da öğretim elemanlarının görüşleri, kişisel ve mesleki değişkenlere (üniversite, fakülte, unvan, uzmanlık alanı, mesleki deneyim, cinsiyet, öğretmenlik sertifikası, öğretmenlik deneyimi) göre değerlendirilmiştir. Yine aynı amaca yönelik olarak öğrenci görüşleri de kişisel değişkenlere (üniversite, fakülte, sınıf) göre değerlendirilmiştir. Öğretim elemanlarının görüşleri, öğrencilerin görüşleriyle karşılaştırılması yapılmıştır. Bununla birlikte, öğretim yöntemleri, öğretim etkinlikleri ve materyaller arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.Araştırmanın kapsamını, Türkiye üniversitelerinde bulunan 16 Coğrafya Bölümü ve 7 Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı oluşturmaktadır. Bu kapsamda, öğrenci örneklemi; Fen-Edebiyat Fakültesi ve Edebiyat Fakültesinde öğrenim gören 728, Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 224 olmak üzere toplamda 952 öğrenciden oluşmaktadır. Öğretim elemanları örneklem sayısı ise Fen-Edebiyat Fakültesi ve Edebiyat Fakültesinde görev yapan 91 ve Eğitim Fakültesinde görev yapan 29 olmak üzere toplam 120 öğretim elemanından oluşmaktadır. Araştırma model olarak tarama (survey) türü bir araştırmadır. Bu nedenle, araştırma için geliştirilen anket formları bulunmaktadır. Anket formları hem öğrenci hem de öğretim elemanı için ayrı olarak hazırlanmıştır ve birbirine paralel sorulardan oluşmaktadır. Çalışmanın amacına uygun olarak hazırlanan anketler aracılığıyla toplanan verilerin çözümlenmesinde hem betimsel (ortalama, frekans) hem de çıkarımsal (t-testi, ANOVA, Scheffe testi, Pearson Korelasyon Analizi) istatistiksel teknikler kullanılmıştır.Öğretim elemanlarının görüşlerine ilişkin istatistiksel analiz sonuçlarına göre, kullanılan öğretim yöntemlerinde anlatıma dayalı öğretim yöntemlerinin sıklıkla kullanım aralığında olduğunu, bunu ise arazi uygulamalarına dayanan öğretim yöntemlerinin ise ara sıra kullanım aralığı ile izlediği ortaya çıkmaktadır. Öğretim materyalleri kullanımında ise, teknoloji destekli materyallerin sıklıkla kullanım aralığında olduğunu, bunu görsel materyallerin ara sıra kullanım sıklığıyla takip ettiği ortaya çıkmıştır. Öğretim elemanlarının öğretim yöntemleri yanıtlarında görev yaptıkları fakültelere, uzmanlık alanlarına, mesleki deneyim sürelerine, öğretmenlik sertifikası sahip olup olmama duruma, daha önce öğretmenlik deneyimine sahip olup olmama durumuna göre farklılaşma görülmektedir. Bununla birlikte, üniversite değişkenine göre anlamlı bir fark bulunamamıştır. Öğretim elemanlarının öğretim materyallerine yönelik yanıtlarında ise, uzmanlık alanı, mesleki deneyim ve cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma görülmektedir. Bununla birlikte, üniversite, fakülte, unvan, öğretmenlik sertifikası, öğretmenlik deneyimine göre ise anlamlı bir farklılaşma görülmemektedir. Öğrencilerin ise, hem öğretim yöntemi hem de materyal kullanımına ilişkin görüşlerinde, üniversite, fakülte ve sınıf değişkenine göre verilen yanıtlarda farklılaşma ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte, öğretim elemanları ve öğrenci görüşleri karşılaştırıldığında ise, görüşler arasında anlamlı farklar ortaya çıkmaktadır. Kullanılan öğretim yöntemi, öğretim etkinlikleri ve öğretim materyalleri arasındaki korelasyon gözden geçirildiğinde ise, orta ve düşük seviyede ilişkiler ortaya çıkmaktadır. Bu durum öğretim yöntemlerinin bileşenlerinin arasında bir uyumsuzluk olduğunu göstermektedir. Öğretim elemanlarının yöntem ve materyal seçimini etkileyen faktörleri dikkate alma sıklığında bakıldığında, ?dersinin amacının? ve ?konunun özelliğinin? en olumlu yanıtları alan faktörler olduğu görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Yüksek Öğrenim, Coğrafya Eğitimi, Öğretim Yöntemleri, Öğretim Elemanı, Öğrenci

The aim of the study is to find out teaching methods and materials for geography teaching and factors that affect academic staff? choice for these methods and materials at Geography Department and Geography Teacher Training Unit. In this respect, the opinions of academic staff have been investigated according to personal and occupational variables (university, faculty, academic titles, academic staff?s areas of specialization, experience, teacher certificate, teaching experience). Moreover, views of students have been analyzed according to personal variables (university, faculty and grade). It is attempted to find out whether there is a significant difference between the views of academic staff and students. In addition to these, to determine whether there is a correlation among teaching methods, materials and activities.This study consists of sixteen Geography Departments and seven Geography Teacher Training Units all over the Turkey. Samples consist of 728 students from Science and Art Faculty and Art Faculty, 224 students from Education Faculty and total samples consist of 952 students. Academic staff samples consist of 91 academic staff that is on duty in science and art faculty and 29 persons are on duty in education faculty and total samples made of 120 academic staff. Study model was conducted by survey; questionnaires were developed similarly for both academic staff and student. Questionnaire data was analyzed by several statistic techniques such as descriptive (Arithmetic Mean and Frequency) and inferential statistic (t-test, ANOVA, Scheffe test, Pearson Correlation Analyzes).Major findings of the research can be summarized as follows: The opinions of academic staff are illustrated that lecturing methods that used by them often frequency and this is followed by field-work with sometimes frequency. Visual teaching materials that are used by academic staff?s opinion have shown that often frequency, this is followed by technology supported material with sometimes frequency. There was significant difference in the view of the use of teaching method by the academic staff according to faculty, academicals titles, academic staff having areas of specialization, experience, teacher certificate, teaching experiences. Moreover, no difference was found according to university variable. There was significant difference in the view of the use of teaching material by the academic staff according to academic staff?s areas of specialization, experience and gender variables. Moreover there were no differences according to university, faculty, academicals titles, teacher certificate and teaching experience. Students? opinion about; both teaching methods and materials show that there are significant differences for all variables (university, faculty and grade). Moreover, there are significant differences between students and academic staff? opinion about teaching material and teaching methods used by academic staff. Teaching methods and materials used by academic staff are reviewed, there are found out low level and middle level correlation among teaching methods and teaching material. Factors affecting academic staff?s choosing instructional methods and materials are as follows; aims of lesson and characteristic of content that determine academic staff?s choosing instructional methods and materials.Key words: Higher Education, Geography Education, Teaching Method, Academic Staff, Student.