Muradiye külliyesi ve haziresindeki türbeler

Abstract

Külliyeler, belirli fonksiyonel yapıları bütünlüğünde bulunduran, toplumun dinî, kültürel, sosyal ve ticarî yapısıyla ilgili çok önemli kuruluşlardır.Basit anlamı ile külliye, çeşitli fonksiyonel yapı birimlerinin bir arada plânlanıp, inşa edildiği sosyal kuruluş olarak tanımlanabilir.Külliyeler Osmanlı döneminde başlangıcından sonuna kadar, tutarlı bir gelişme göstererek, devamlılığını sürdürmüştür.Çalışma konum olan Muradiye Külliyesi, Erken Osmanlı Dönemi Yapısı olup, inşasına II. Murad Döneminde başlanmıştır. Külliye bünyesi içerisinde, cami, medrese, imaret, hamam ve 13 adet türbe bulunmaktadır. Birbirlerine yakın mesafede inşa edilmiş olan yapıların pek çoğu orijinalliklerini muhafaza etmektedirler.Külliye içerisinde 13 adet türbe, aynı bahçe içerisinde bulunmaktadır. Bu türbeler; II. Murad T., Alaaddin T., Şehzade Ahmet T., Şehzade Mustafa T., Şehzade Mahmud T., Cem sultan T., Saraylılar (Cariyeler) T., Hatuniye (Hüma Hatun) T., Gülşah Hatun T., Mükrime Hatun T., Gülruh Sultan T., Ebe Hatun (Gülbahar Hatun) T., Şirin Hatun (Ayınşâh) Türbeleridir.Külliye içerisindeki en önemli yapı, ters T plânlı (zaviyeli) Muradiye Camisi'dir. Aynı isimdeki semte hakim durumda olan yapı, kompleksin merkezi konumundadır. Çini ve tuğla süslemeleri ile oldukça dikkat çekicidir. Camiye yakın şekilde inşa edilmiş olan medrese, açık avluludur. Medrese dershane eyvanı hariç dikdörtgen planlıdır. Hamam, soğukluk, sıcaklık ve iki adet halvet bölümlerinden oluşmaktadır. İmaret ise; enine dikdörtgen planlı olup, üç bölüme ayrılmıştır. Yapı orijinalliğini büyük ölçüde kaybetmiştir.Külliye içerisinde önemli bir yer tutan türbeler, XV. yüzyılın ilk yarısı ile, XVI: yüzyılın ilk yarısı arasında çeşitli tarihlerde inşa edilmişlerdir. Türbelerde farklı plan tipleri görülmektedir. Bu plân tipleri; kübik gövdeli olanlar, baldaken tarzda olanlar, merkezi plânlı ve poligonal pirizma gövdeli (altıgen, sekizgen) olanlar şeklinde 4 gruba ayrılmaktadırlar. Türbeler genel itibariyle mimari açıdan orijinalliklerin muhafaza etmektedir. Ancak içlerindeki kalem işi süslemeler için aynı şeyi söylemek mümkün değildir.Çalışmam içerisinde ele aldığım 17 adet yapıyı, Balat İlyas Bey Külliyesi, Manisa Ulu Camii Külliyesi, Bursa Orhan Bey Külliyesi, Burada Yeşil Külliye ve Yıldırım külliyesi ile mukayese ettim. Benzer ve zıt olan özelliklerini ortaya koymaya çalıştım.

The complex is a very important foundation which relate to the society?s religious,cultural,social and commercial monuments.With the basic meaning ,the complex is qualified as a social foundation which is planned and built with varıous functıonal constructions in it.The complex has maintained its persistence with a consistence progress from the beginning to the ending of the Ottoman dynasty.The Muradiye Complex (Muradiye Külliyesi), which was built by sultan Murat II , is a group of buildings consisting of the Muradiye Mosque , a medrese, a hammam, an imaret (soup kitchen), a fountain and 13 of türbes (mausoleum). There are twelve square, hexagonal and octogonal türbe. they maintain their orijinal constructions.In the Muradiye complex , there are 13 türbes in a same garden.These are II. Murad T., Alaaddin T., Şehzade Ahmet T., Şehzade Mustafa T., Şehzade Mahmud T., Cem sultan T., Saraylılar (Cariyeler) T., Hatuniye (Hüma Hatun) T., Gülşah hatun T., Mükrime hatunT., Gülruh Sultan T., Ebe (Gülbahar ) T., Şirin hatun (Ayınşâh) .The Muradiye mosque is on a typical reverse T-plan which characterizes the most important constructions in the complex.this mosque has the same name of the location and that place is very dominant in there. It is in the center of the complex.It is very attractive with its ceramic and brick ornamentations. The medrese which is built next to the mosque has a backyard in it.the medrese was planned in a rectangular shape except for the classroom terrace.the hammam consists of a cooling room, a heating room and two parts of close cribs. The hostel for pilgrims is planned in a latitudinally rectangular way. There are three parts of this imaret.the constructions could not maintain their authentic way.The türbes which are very important particular in the complex were built in a different times between the first part of the 15th century and the 16th century.Very different planning types are appeared in the türbes.there are 4 types of planning types which are cubic trunked , square, hexagonal and octogonal shapes.the türbes generally maintains their architectural constructions.but we can not say the same thing for its manual working.İn my research,I try to compare the 17 constructions with the Balat İlyas complex , Manisa Ulu mosque complex,the Bursa sultan Orhan complex , Bursa Yeşil coplex and the Yıldırım complex.I try to show their similar and dissimilar ways.