167 nolu Çanakkale Eytam Sandığına Mahsus Teminatlı İdane Defteri`nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (1920-1926)

Abstract

Osmanlı Devleti'nde yetimlere miras yolu ile kalan malların korunması için 1851 yılında Eytam Nizamnamesi ile İstanbul'da Eytam Sandığı kurulmuştur. Daha sonraki yıllarda Eytam İdaresi'ne bağlı olarak taşrada 1880'li yıllarda eytam meclisleri ve sandıklarının kurulup teşkilatlandığı görülmektedir. 1851 tarihli Eytam Nizamnamesi 1906 yılına kadar uygulanmış ve bu yıl içinde yeni bir nizamname kabul edilmiştir. Daha sonra da değişen şartlara uygun düzenlemeler yapılmıştır. Eytam sandıkları da hem yetimlerin mallarının korunmasında hem de yetim mallarının değerlendirilmesinde önemli görevler üstlenmiştir. Eytam sandıklarındaki paralar belirli koşullarda şahıslara verilerek değerlendirilmiştir.İncelediğimiz dönemde Çanakkale Eytam ve İdane Sandığından 1920-1926 yılları arasında 136 kişi borç para almıştır. Eytam sandığından bu alanda Türkler faydalanmıştır. Çanakkale'de bulunan Ermeni ve Yahudiler de borç para almıştır. Sandıktan para alanların mesleki yapılarına bakıldığı zaman ev hanımlarının en fazla para alan kesim olduğu görülmektedir.Eytam Sandığına ait defterin transkribinden Çanakkale'de 1920-1926 yıllarında var olan mahalle ve sokak adlarını da öğreniyoruz. Cami-i Kebir Mahallesi, Çınarlık Mahallesi, Hamidiye Mahallesi, Aziziye Mahallesi, Arslanca Mahallesi, Yalı Mahallesi, Hastahane Bayırı Mahallesi, Harmanlık Mahallesi, Çay Mahallesi, Yahudi Mahallesi, Rum Mahallesi ve Ermeni Mahallesi'dir. Günümüzde bu mahallelerin adları yoktur.Eytam İdaresi ve Sandıkları, I. Dünya Savaşı ve sonrasında Anadolu'da başlayan işgal yıllarında zarar görmüştür. İstanbul'da bulunan Eytam Sandığı görevini yapamadığı için kapatılmış olup Anadolu'da bulunanlar varlıklarını 1926 tarihine kadar devam ettirmişlerdir. Bu tarihten sonra eytam sandıkları Eytam ve Eramil Bankası'na devredilmiştir.Anahtar Kelimeler: Eytam, İdane, Çanakkale.

In 1851, In the Ottoman Empire Eytam Chest was founded for the protection of the properties of the Orphans, through the inheritence. In later years It is seen that Eytam Assemblies and Eytam Chests were established and organised depending Eytam directory in 1880s. Eytam Regulation with the date 1851 was practised till 1906 and in the same year a new regulation wa accepted. In time same more regulations were done in it. Eytam Chests had important duties both to protect orphans properties and to regulate them. Money in the chest are used by giving to individuals with certain conditions.In the period we examiuned between the years 1920-1926 136 people borrowed Money from Çanakkale Eytam Chest and Idan. Turks mostly borrowed but Armenians and Jews also borrowed. When looked at the occupational structure of those who borrowed from the chest,housewives are more than the others civil cervants, tradesman and soldiers followed them orderly.We learn the names of the streets or areas which exist in the years 1920-1926 in Çanakkale from the transcription of the note book, belong to Eytam Chest. Cami-i Kebir, Arslanca, Çınarlık, Hamidiye, Hastahane Bayırı, Harmanlık, Çay, Aziziye, Yalı, Jews, Greek and Armenian areas are some of them. They do not exist today.Eytam Administration and the Chest is damaged in the years of occupation of Anatolia after the First World War. Eytam Chest in Istanbul was closed because it couldn?t work as usual. The others in Anatolia kept their existance till 1926. After this date they were transferred to Bank Eramil.Key words: Eytam, Idan, Çanakkale