18. yüzyıla ait bir tekke şiiri mecmuası üzerine tetkik

Abstract

Geniş bir zaman ve coğrafya içerisinde gelişerek bugünlere ulaşan milli kültürümüzü ve edebiyatımızı daha yakından tanımak ve tanıtmak ihmal edilmemesi gereken önemli bir amaçtır. `'18. Yüzyıla Ait Bir Tekke Şiiri Mecmuası Üzerine Tetkik? isimli bu çalışma, milli kültürümüzün değerli yapıtaşlarının ortaya çıkmasında önemli bir kaynak niteliğindedir.Mecmualar, halk edebiyatına kaynaklık etmeleri açısından, önemli eserler arasında yerini almaktadır. Günümüze ulaşamayan şairlerin ve şiirlerinin gün ışığına çıkarılması açısından bizlere değerli bilgiler sunmaktadır. Biz de bu amaçla Yapı Kredi Sermet Çifter kütüphanesinde yer alan 549-1 numaralı, varakları 1a-91a şeklinde sıralanmış `'İlahi Mecmuası'' adı altında kayıtlanmış olan bu mecmuayı inceledik.Arap harfleri kullanılarak yazılmış olan şiir, kıssa, tılsım vb. türdeki yazıları Latin harfleriyle transkript ettik. Birinci bölümde mecmua kavramı ve mecmuaların sınıflandırılması, ayrıca mecmuaların şekil ve muhteva özellikleri hakkında bilgi verdikten sonra 549-1 numaralı mecmuayı tanıttık. İkinci bölümde, tekke edebiyatı, musiki ve tasavvuf hakkında bilgi verip tekke edebiyatı şairlerinin ve tasavvuf anlayışının günümüzdeki yansımalarına değindik. Üçüncü bölümde, mecmuada yer alan şairleri kaynaklardan elde ettiğimiz bilgiler çerçevesinde tanıttık. Mecmuada yer alan şair ve şiirlerinin daha sonraki dönemlerde ve günümüzdeki tanınma durumlarını araştırdık. Ayrıca mecmuadaki şiirlerden hareketle dönemin tekke şiir zevkini ortaya çıkarmayı amaçladık. Bu bölümde 549-1 numaralı mecmuayı çevriyazıya aktardık.Bu mecmuada, 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar tekke edebiyatının piri olarak kabul edilen Yunus Emre, Niyazi Mısri ve Eşrefoğlu gibi birçok önemli şair ve onların şiirleri yer almaktadır. Şiirlerde, Allah aşkı, peygamber sevgisi, dünyanın faniliği gibi dini ve tasavvufi konular işlenmiştir. Bu şiirlerin dışında İbrahim Edhem, Abdülkadir Geylani gibi meşhur mutasavvıflar da kıssaları ve dualarıyla karşımıza çıkmışlardır.Kütüphanelerin karanlık rafları arasından gün ışığına çıkmayı bekleyen bu mecmualar tarihi kaynak olmalarının yanı sıra Türk edebiyatı açısından da değerli birer hazine değerindedir.Anahtar sözcükler; 18.yy, halk edebiyatı, şiir, çeviri

To know and introduce our national culture and literature that have kept developing in a long time and geography till this day is an important aim that should not be ignored. This study which is called ?A Study on an Islamic Monastery Poem Journal Which Belongs to The 18th Century? is a valuable source that reveals the building stones of our national culture.Journals take an important place among the important literature for they are resources of folk literature. They present valuable information in terms of bringing poets and their poems which have not reached today to light. For this purpose, we analyzed this journal found in The Yapı Kredi Sermet Çifter Library and registered as ?Chant Journal? which is numbered as 549-1 and whose leaves are ranged as 1a-91a.We transcribed some writings written in Arabic alphabet such as poems, parables, and talismans with Latin alphabet. In the first part after we gave information about the term ?journal? and their characteristics of form and content, we introduced the journal numbered 549-1. In the second part we mentioned about reflections for today of the perception of monastery literature poets and Sufism perception giving information about monastery literature, music and Sufism. In the third part we introduced the poets who take place in the journal within the frame of the information that we had from the resources. We investigated the recognition status of these poets and their poems next days and nowadays. We also aimed to reveal the taste of monastery poem with reference to the poems in the journal. We also transferred the journal numbered 549-1 to transcription.In this journal, important poets such as Yunus Emre, Niyazi Mısri and Eşrefoğlu, who are accepted as the master of monastery literature from 13th century to 19th century, and their poems take place. In the poems there are some religious and sufistic topics such as the love of Allah, the love of the Prophet, and the mortality of the world. We also meet famous Sufis such as İbrahim Edhem, Abdulkadir Geylani with their parables and prays apart from these poems.These journals that are waiting to come to light from dark shelves of libraries are not only historical resources but also valuable treasures for the Turkish literature.Key words; 18th century, folk literature, poem, translation, chant