Endüstriyel arkeoloji ve yel değirmenleri: Karakol köyü örneği

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışması kuzeybatı Anadolu'da Balıkesir İli Karakol Köyünde yer alan bir grup yel değirmenini endüstriyel arkeoloji kapsamında incelemeyi amaçlar. Arkeolojinin bir branşı olan endüstriyel arkeoloji en genel anlamda geçmişe ait endüstriyel amaçlı yapıların incelenmesidir. Endüstriyel arkeoloji Avrupa ve Kuzey Amerika kıtalarında arkeolojinin çok gelişmiş bir dalı olmasına rağmen Türkiye'de yeni yeni gelişmeye başlamıştır. Endüstriyel arkeoloji genelde 18. yüzyılda yaşanan Endüstriyel Devrim sonrası dönemleri konu olarak benimser ve ağırlıklı olarak teknoloji, taşımacılık, üretim ve hammadde çıkarma işlemleriyle ilgili yapı veya kalıntılar üzerine yoğunlaşır. Bu bakımdan mühendislik, mimarlık, ekonomi, üretimin sosyal tarihi gibi konular endüstriyel arkeoloji için büyük önem arz ederler. Bu kapsamda endüstriyel arkeolojinin geliştiği ülkelerde yel değirmenleri önemli bir çalışma konusunu oluşturur. Bu nedenle Balıkesir yöresinde Karakol köyünde bulunan yel değirmenleri bu yüksek lisans tez çalışmasına konu olarak seçilmiştir. Karakol köyünde bulunan yel değirmenlerinin bu çalışmaya konu edilmesinin diğer sebebi ise söz konusu yel değirmenlerinin batı Türkiye kıyı kesimlerinde çok sıklıkla rastlanılan Akdeniz tipi olarak adlandırılan kule tipi yel değirmenlerinden farklı olmasıdır. Bunun tersine Karakol köyü yel değirmenleri Avrupa dünyasında en azından 12. yüzyıldan beri bilinen ?Direkli Yel Değirmeni? gurubuna girer.

This master?s thesis aims to examine the windmills of the village of Karakol in Balıkesir Province in northwestern Anatolia from an industrial archaeological perspective. As a branch of archaeology, industrial archaeology focuses on the study of material culture of the past with a focus on industry. Although its a well developed branch of archaeology in Europe and North America, industrial archaeology has just become to evolve in Turkey. Industrial archaeology has often been viewed as a field of archaeology largely dealing with the periods post-dating Industrial Revolution in the 18th century, focusing on issues such as technology, transportation and buildings associated with manufacture or raw material prouction. Thus, the issues such as engineering, architecture, economy and the social history of manufacturing and extracting industry constitute the essence of industrial archaeology. In this context, the windmills have often viewed as one of the areas of study in countries where industrial archaeology is practiced. This is the reason why this thesis picked to focus on the subject of windmills identified at the village of Karakol in Balıkesir. These windmills identified at the village of Karakol are also important because they are diffrenet than the Mediterranean type tower windmills frequantly found on most coastal areas of western Turkey. In contrast, the windmills of the village of Karakol represent the post-mill type known Eureope as early as the 12th ecentury.