Maddetü`l Hayat (İnceleme-metin-dizin)

Abstract

Bu çalışma, XV. yüzyıla ait bir tıp metni olan Akşemseddin'in Maddetü'l Hayat adlı eserini konu almaktadır. Farklı kütüphanelerde dört ayrı nüshasını tespit ettiğimiz yazmanın çalışmamıza konu olan nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Hazine 552 numara ile kayıtlıdır. Eser 70 varaktır. Toplumun her kesimini ilgilendiren bir konu olan sağlık konusunda yazılmış bir eser olduğundan tıp terimleri, botanik, farmakoloji ve eczacılık terimleri bakımından zengin bir kaynaktır. Dönemin söz varlığını yansıtması bakımından dil araştırmacıları için önemli bir eserdir.Çalışmamız dil özellikleri, metin ve dizin olmak üzere üç bölümden oluşmuştur. İlk bölümde XV. yüzyılda tıp alanındaki gelişmelere genel bir bakış, Akşemseddin'in eserleri ve çalışmamıza konu olan Maddetü'l Hayat adlı eserin kapsamı ve nüshaları ayrıntılı olarak tanıtılmıştır.Dil incelemesi günümüz dil özelliklerine göre metinde görülen farklılıklar esas alınarak yapılmıştır. Dil özellikleri, yazım, ses bilgisi ve biçim bilgisi olmak üzere üç bölüm halinde incelenmiştir. Yazım özellikleri metinden alınan örneklerle tespit edilmeye çalışılmıştır. Ses bilgisi ve biçim bilgisi özellikleri Türkiye Türkçesi'nden farklılık gösteren noktalar esas alınarak incelenmiştir.Dizin kısmında metinde geçen bütün sözcükler madde başı olarak alınmış ve metindeki bağlamları içinde anlamlandırılmıştır.

This study is based on Maddetü?l Hayat by Akşemseddin, a medicine prose dating back to the XV. century. The issue of manuscript that we studied is registired in Topkapı Sarayı Müzesi Treasure as 552 number in this library. Also we found four other copies in many other libraries. This book consists of seventy pages. The main issue of this book contains medicine which concerns every part of society. Also this study would be useful and can be a good referance for researchers who study Turkish Linguistics. This book includes a rich vocabulary about vocabularies about chemstry, medicine, pharmacy and botanic.The study consists of three parts : language features, the text and the index-dictionary. The introduction discusses medicine range in the fifteenth centruy, the creations of Akşemseddin and Maddetü?l hayat?s copies and extents.Language analysis is based on the differences found in the text considering the modern Turkish language characteristics. These characteristics are analysed in terms of orthography, phonology and morphology. The orthographic analysis includes how vowels and consonants are written in text providing examples. Phonologic analysis, on the other hand, includes the sound changes and vowel harmony found in the text. These are then compared to the modern Turkish. Morphologic analysis relates notably to the phonetical forms that differ from Turkey Turkish. Index includes all the words which are contextually categorized.