Türk resim sanatında manzara üzerine araştırma ve uygulamalar

Abstract

Bu tez çalışmasında, başlangıcından günümüze sanatçıların doğayı nasıl algıladıkları ve bunu resimlerine nasıl aktardıkları incelenmiştir. İnceleme yapılırken sanatçıların bakış açıları, yaşadıkları dönemlerin siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel bağlamından ayrı düşünülmemiştir. Tez kapsamında manzara resminin gelişim sürecine, Batı ve Türkiye?deki örneklerine bakılmıştır. Avrupa resim sanatında ilk başlarda konunun geçtiği bir mekan olarak resmedilen manzaranın süreç içinde giderek bağımsızlaşması ve geçirdiği evreler ele alınmıştır. 17. yüzyıldan itibaren özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde manzara resminin üretiminde artış olmuştur. Bu dönemde manzara burjuva evlerini süsleyen bir tür olarak öne çıkmıştır. Manzaranın bağımsız bir tür olarak görülmeye başlamasından sonra özellikle Barbizon Okulu, Romantizm ve Empresyonizm gibi akımların doğayı odağa alan tavrı manzaranın bu akımlarda başat olmasını sağlamıştır. Barbizon Okulu?nda manzaraya natüralist ve gerçekçi bir anlayışla bakıldığı dikkati çekerken, romantizm ve Empresyonizm?de bu gerçekçi yaklaşımın yerini subjektivizm almıştır. Romantizm duygu üzerinden subjektif bir bakışla manzarayı resmederken aynı zamanda izleyicinin duygu durumuna da hitap etmek istemekteydi. Empresyonizm ise duyular üzerinden manzaraya yaklaşmakta, sanatçının manzara karşısında duyularıyla elde ettiği izlenimleri resmetmekteydi. Bu bakımdan Empresyonizm?i de bir anlamda subjektivizmin olduğu bir akım olarak görmek mümkündür. Osmanlı?nın geç devirlerinden itibaren Batılılaşma hareketiyle birlikte resme önem verilmeye başlanmış, yeni açılan askeri okullara resim dersleri konmuş, ressam yetiştirmek üzere Batı?ya öğrenciler gönderilmiştir. Batıya gönderilen öğrenciler yurda döndükten sonra orada aldıkları eğitim ve kimi akımların etkisiyle daha çok manzara resmine odaklanmışlardır. Ancak belirtmekte fayda var ki, İslamiyet?teki suret yasağı da bu sanatçıların manzara resmine odaklanmalarında etkili olmuştur. Örneğin, 1914 Kuşağı sanatçılarının yaptıkları manzaraları bu şekilde değerlendirmek mümkündür. Bu kuşağın resimleri Batı?nın Empresyonist geleneğine bağlanır. Türkiye?de 1914 Kuşağı ve Empresyonizm arasındaki paralelliğe benzer bir durum, daha sonraki dönemlerde görülmemektedir. Yine de manzara resminin Türk resim sanatı içinde her zaman popüler bir tür olduğu görülmektedir. 1914 Kuşağı sonrası ortaya çıkan gerek D Grubu olsun, gerek Müstakiller olsun, bu sanatçıların resimlerinde manzaranın konunun bir parçası olarak, genellikle bir fon oluşturmak için resmedildiği görülmektedir. Liman Ressamları ya da Yeniler Grubu sanatçıları için de durum bundan farklı değildir. Kısacası 1950?lere kadar olan süreçte manzarayı ele alışta bir taraftan bağımsız manzaralar yapılırken, diğer taraftan manzaraya konunun içinde yer aldığı bir mekan görevi verilerek devam edilmiştir. 1950?li yıllardan değişen siyasal, ekonomik durumun etkisiyle sanatta da değişimler olmuş, bireyselliğin daha ön plana geçtiği bir durum oluşmuştur. Artık neredeyse her sanatçının farklı üslup ve yaklaşımla manzara resimleri ürettiği bir süreç başlamıştır.Yapılan araştırmalar sonucunda hem Avrupa hemde Türkiyede ki manzara ressamları ya da resimleri ayrı ayrı incelenmiştir. Her iki başlık dönemsel ve üslupsal özelliklerine göre detaylandırılmıştır. Uygulama çalışmaları kapsamında deniz manzaraları tercih edilmiştir. Yağlıboya resimler de suluboya tekniğinin lekesel etkisi yakalanmaya çalışılmış ve daha çok dalgalı, fırtınalı bir deniz ya da denizin iskeleden görünümü resmedilmiştir. Romantizm, Empresyonizm ve 1914 kuşağı dönemi sanatçılarının teknik yaklaşımlarından etkilenilmiş, deniz manzaralarında dalgaların hareketiyle fırtınanın dışavurumu ve derinlik amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Empresyonizm, 1914 Kuşağı, Manzara, Deniz Manzaraları

In this thesis study, from the beginning to the modern-days how artists have perceived the nature and how they have narrated these to their paintings are examined. During this examination, artists´ points of view were not evaluated independent from periods´ politic, social, economic and cultural context. In the scope of thesis, different stages of development process of landscape painting and examples from West and Turkey were studied. The landscape which was painted as background for the subject in the beginning and then became independent in process in the European painting and the evolution stages were discussed. From 17th century especially in the Northern European countries an increase in the production of landscape painting had been realised. In this period landscape became prominent as a type which was decorating the houses of bourgeoises. After the acceptance of landcape as an independent style, the approach of art movements, especially like Barbizon School, Romantism and Impressionism, which was taking the nature as focus, made landscape dominant for them. While it is noticed that landscape was approached with naturalist and realist manner in Barbizon School, in Romantism and Impressionism subjectivism had taken the place of realist approach. Romantism was painting the landscape with subjective approach, also at the same time was demanding to reach to the viewers emotional state. Impressionism was approaching to landscape over senses and painting with the impressions gained by the painter with his senses collecting from landcape. In this point of view it is possible to accept Impressionism as a movement which is bearing subjectivism. From the late periods of Ottomans with the westernization movement, attention was given to painting, painting lectures were put in the curriculum of recently opened military schools, painters were sent to Europe to be trained. After the return of students to homelands who were sent to the West, they focused mostly on landscape painting due to the education they had got or effect of the art movements.But it is better to point out that the prohibition of painting faces in Islam religion, had a big effect on these painters to focus on landscape painting. For example, it is possible to evaluate the landscapes which were painted by 1914 generation in this aspect. The paintings of this generation were connected to the tradition of Western Impressionism. In Turkey similar situation like paralelism between 1914 generation and Impressionism has not been observed in later stages. In any case, it is seen that landscape has been always a popular subject for Turkish painting. In the paintings of artist groups, like D group or Mustakiller, which came up after 1914 generation, landscape had painted as a part of the subject, mostly in the manner of background. The situation is not different for the Liman (Harbour) Painters and Yeniler Group as well. Shortly during the period till 1950s, in one side the independent landscapes had been painted, on the other side landscape had been painted with the manner of background. With the effect of the changes in the political, economical situation in 1950s, changes happened in art as well, individualisation came to the forefront. Ever after a period has started at which almost every artist has produced landscape paintings with different styles and approaches. In the research the landscape painters or their paintings from both Turkey and Europe were examined. Both of the topics were detailed according to periodic and stylistic properties. Sea landscapes were preferred in the practice studies. It is aimed to get the blur effect of watercolor paintings in oil paintings and mostly sea with waves and storm or the view of sea from a pier were painted. The technical approaches of Romantism, Impressionism and 1914 generation period artists had influence on the studies. In the sea landscapes with the movement of waves the expression of storm and deepness were aimed. Keywords: Impressionism, 1914 Generation, Landscape, Sea Landscape