Sivas bölgesinde protein enerji malnutrisyonlu çocuklarda kemik mineral dansitesindeki değişiklikler

Abstract

Malnutrisyonun kemik üzerine etkileri konusunda yapılmış çalışmalarda morfolojik değişikliklerin gözlendiği kabul edilmekle birlikte mineralizasyon üzerine etkileri halen tartışmalıdır. Biz bu amaçla PEM'li olgularda hem radyolojik hem de DEXA ile kemik mineral ve morfolojik bulguları değerlendirmeyi, ayrıca raşitizmli olguların bulgularıyla karşılaştırmayı planladık. Çalışmamız, 01.10.1997- 01.04.1998 tarihleri arasında C.Ü.T.F. çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümüne başvuruda bulunup PEM tanısı alan 6-36 aylar arasındaki 28 hasta(14 kız, 14 erkek) ile aynı yaş gruplarından 8 raşitizmli(2 kız, 6 erkek) ve 25 sağlıklı(12 kız, 13 erkek) infant üzerinde yapıldı. PEM olgularımızdan 19(%67.86)'u marasmuslu, 9(%32.14)'u marasmik-kwashiorkorlu olup, tüm olguların 22(%78.57)'si akut malnutrisyonlu, 6(%21.43)'sı kronik malnutrisyon zemininde akut atak geçirmekte olduğu tespit edildi. PEM, raşitizm ve kontrol grubundaki tüm olguların kan örneklerinden serum Ca, P, AIP, Mg ve Zn değerleri elde edilerek karşılaştırıldı. Serum Ca ve P değerleri açısından her üç grup arasında anlamlı fark saptanmadı(p>0.05). Serum Mg düzeyleri PEM ve raşitizm olgularında kontrol grubuna göre düşük bulundu(p<0.01). PEM'de kontrol grubuna göre50 serum Zn düzeyi düşük(p<0.05), AIP düzeyi normal iken raşitizmde serum Zn düzeyi normal AIP düzeyi yüksek(p<0.05) bulundu. Her üç grubun el bilek radyografileri ve DEXA sonuçları karşılaştırıldı. PEM'li çocukların el bilek grafilerinde morfolojik açıdan anlamlı bir bulgu saptanmazken (p>0.05), raşitizmli çocukların kemik yaşları ve kemik korteks kalınlığında anlamlı azalma görüldü (p<0.05). PEM'li ve raşitik grupların el bilek kemik mineral yoğunluğu DEXA ile incelendiğinde, kontrol grubuna göre anlamlı olarak düşük idi(p<0.01). Sonuç olarak; radyolojik incelemeyle raşitizm olgularında kemik morfolojisine ait bulgular olmasına rağmen PEM'de gözlenmemiştir Ancak KMD her iki grup olgularda kontrol grubuna göre azalmıştır. Malnutrisyonda azaldığı bilinen çinkonun kemik turnoverini azaltması kemiğin büyüme sürecini durdurarak morfolojik bulguların ortaya çıkmasını önlemektedir. AIP düzeylerinin malnutrisyonda düşük bulunması bu düşünceyi desteklemektedir. Kemik mineralizasyonunun oluşması halen karmaşık bir mekanizma olmakla birlikte, her iki grup olgularda mıneralızasyon azalmasını tespit etmemizin sebebi, PEM'de protein, vitamin ve eser elementler yanında raşitizmde olduğu gibi Ca ve D vitamini eksikliği sonucu ortaya çıkan patolojiyle ilişkili olabilir. Ancak bu konuda daha ileri çalışmalar gerekmektedir.