Kimyasal bağ kavramı ile ilgili öğrencilerin metaforik algılarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, 10.sınıf öğrencilerinin kimyasal bağlar ve bağ türleri konusunun öğretimi sonrasında, kimyasal bağlar ve türleri konusundaki algıları, kimyasal bağ ve türlerini tanımlarken kullandıkları metaforlar, kimyasal bağ, iyonik, kovalent ve metalik bağı ne ile özdeşleştirdikleri araştırılmıştır. Bu amaçla geliştirilen iki aşamalı ölçme aracı kullanılarak, 184'ü kız, 113'ü erkek olmak üzere toplamda 5 farklı lisede öğrenime devam eden toplam 297 öğrenciden veri toplanmıştır. İlk aşamada öğrencilerin algı ve metaforlarını belirlemek amacıyla kimyasal bağ ve bağ türlerini tanımlamaları istenmiştir. İkinci aşamada ise öğrencilerin kimyasal bağ ve bağ türleri hakkında benzeşimlerini belirlemek için üzerinde '…….. benzer. Çünkü……..'yazılı bir soru kağıdı öğrencilere dağıtılmıştır. Çalışma sonucunda ortaöğretim onuncu sınıf öğrencilerinin kimyasal bağ ve türlerini kavramını hangi metaforlarla ifade ettikleri belirlenmiştir. Çalışmada öğrencilerin kimyasal bağ ile ilgili algıları 5 başlık, kovalent bağ ile ilgili algıları 7 başlık, iyonik bağ ile ilgili algıları 5 başlık ve metalik bağa ait algılarının ise 6 başlık altında toplandığı sonucuna ulaşılmıştır.Kavramsal metaforları ise, kimyasal bağlar için 7, kovalent bağ için 4, iyonik bağ için 4 ve metalik bağ için ise 6 adettir. Benzeşimlerine yönelik analiz sonucunda, öğrencilerin benzeşimlerinin kimyasal bağlar için 8, kovalent bağ için 5, iyonik bağ için 9 ve metalik bağ için ise 6 tema altında toplandığı belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin bağ ve bağ türlerine yönelik analiz sonuçlarından, öğrencilerin ders kitaplarında yer alan metaforları tanımlamalarında kullandıkları ve bazı yanlış kavramlara sahip oldukları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda kimyasal bağ ve bağ türlerinin anlatımında metafor ve analojiler kullanılırken oldukça dikkat edilmesi önerisinde bulunulmuştur.

In this study, after the 10th grade students learn about chemical bonds and bond types, it is investigated how they associate their perceptions about chemical bonds with the metaphors they use to define their chemical bonds and types, ionic, covalent and metallic bonds. Data were collected from 297 students attending 5 different high schools (184 girls and 113 boys). The instrument used was two-stage, and in the first stage, the definitions of the chemical bond, covalent bondi ionic bond and the metallic bond were asked to determine the students' perception and metaphors. In the second stage, the question containing the statement such as `chemical bond is like……. because ……` was given to the students to obtain their analogies about the chemical bond and bond types. At the end of the study, it was concluded that students' perceptions related to chemical bond were collected under 5 titles, perceptions about the covalent bond were collected under 7 titles, perceptions of the ionic bond were collected under 5 titles and perceptions of the metallic bond were collected under 6 titles. Their conceptual metaphors are 7 for chemical bonds, 4 for covalent bonds, 4 for ionic bonds and 6 for metallic bonds. As a result of the analysis related to the analogies, it was determined that the students used some metaphors placed in their textbooks and they had some misconceptions.