Sepsis ve septik şoklu hastalarda tedavi öncesi ve tedavi sonrası plazma fibrinojen, D-dimer, protein C, protein S ve antitrombin III düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Sepsis, enfeksiyona karşı konağın sistemik bir yanıtı olarak gelişen ve birçok organ yetmezliği ve ölüme neden olabilen kompleks bir sendromdur. Sepsis; özellikle son yıllarda patofizyolojisi daha iyi anlaşılmış olmasına, antimikrobiyal tedavideki ilerlemelere, tanısal yöntem ve teknolojideki gelişmelere rağmen özellikle şok ve multiorgan sistem yetersizliği ile komplike olduğunda yüksek mortaliteye sahip bir tablodur. Sepsis ve septik şokta koagülasyon sisteminde bozulma olduğu bilinmektedir. Son yıllarda sepsis patogenezinde ve tedavisinde koagülasyon sistemi önem kazanmıştır. Bu çalışmada; sepsis ve septik şoklu vakalarda, tedavi öncesi ve sonrası fibrinojen, D-dimer, protein C (PC), protein S (PS) ve antitrombin III (AT III) düzeylerinin belirlenmesi ve prognoz ile ilişkisinin araştırılması amaçlandı. Çalışmaya sepsis tanısı alan 19 hasta ve septik şok tanısı konulan 11 hasta alındı. Hastalardan tedavi öncesi fibrinojen, D-dimer, PS, PC ve AT III çalışılmak üzere kan örnekleri alındı. Tedavi bitiminde yaşayan hastalardan fibrinojen, D-dimer, PS, PC ve AT III çalışılmak üzere tekrar kan örnekleri alındı. Kontrol grubu, yaş ve cinsiyet açısından hasta grubuna benzer 10 sağlıklı gönüllüden oluşturuldu. Hasta grubundaki bireylerin tedavi öncesi fibrinojen, PC, PS ve AT III düzeyleri kontrol grubu ile karşılaştırıldığında daha düşük bulunurken, D-dimer düzeyi daha yüksek bulundu. Tedavi sonrası hasta grubunun fibrinojen, PC, PS ve AT III düzeylerinin arttığı ve D- dimer düzeyinin azaldığı bulundu. Tedavi sonrası hasta grubu ile kontrol grubunun fibrinojen, PC, PS ve AT III düzeyleri arasında fark bulunamadı. Hasta grubu sepsis ve septik şok olarak iki gruba ayrıldığında, septik şoklu hastaların PC ve PS düzeyleri sepsisli hastalarınkinden daha düşük bulunurken, fibrinojen, D-dimer ve AT III düzeyleri açısından hasta grupları arasında fark bulunamadı. Yaşayan ve ölen hastaların tedavi öncesi fibrinojen, D-dimer, PS, PC ve AT III düzeylerini karşılaştırdığımızda; ölen hastaların PC düzeyinin daha düşük ve D- dimer düzeyinin daha yüksek olduğunu tespit ettik. Sonuç olarak, sepsiste fibrinojen, PC, PS ve AT III düzeylerinin azaldığı, D- dimer düzeyinin yükseldiği aynı zamanda PC ve D-dimer düzeylerinin prognostik anlamı olduğu kanaatine varıldı.Anahtar kelimeler: Sepsis, fibrinojen, protein C, protein S, D-dimer, antitrombin III

Sepsis is a complex syndrome caused by a systemic response of host against infection and can lead to multiple organ failure and death. Despite advances in our understanding of the pathophysiology, antimicrobial treatments and diagnosis of sepsis, sepsis, especially when complicated with shock and multi organ dysfunction, has a high mortality. It is known that there is an imbalance in coagulation system in patients with sepsis and septic shock. Recently, coagulation system is important in the pathophysiology and treatment of sepsis. In this study, we aimed to determine fibrinogen, D-dimer, protein C, protein S and antithrombin III levels in the patients with sepsis and septic shock at the beginning and at the end of the treatment and their relationship with prognosis. Nineteen patients with sepsis and 1 1 patients with septic shock were enrolled to the study. Blood samples were obtained from the patients at the beginning of the treatment to measure fibrinogen, D-dimer, protein C, protein S and antithrombin III levels. At the end of the treatment blood samples were obtained from the survivals to measure fibrinogen, D-dimer, protein C, protein S and antithrombin EI levels again. We used control group which includes 10 healthy individuals similar to patients group. While fibrinogen, protein C, protein S and antithrombin HI levels of patients were lower when compared with controls, D-dimer levels were higher. At the end of the treatment fibrinogen, protein C, protein S and antithrombin III levels of patients increased and D-dimer levels decreased. At the end of the treatment there was no difference between fibrinogen, protein C, protein S and antithrombin III levels of patients when compared with controls. When the patients were divided into two groups as sepsis and septic shock, protein C and protein S levels were lower in septic shock group but fibrinogen, antithrombin III and D-dimer levels were similar. When we compare fibrinogen, D-dimer, protein C, protein S and antithrombin III levels of survivors and nonsurvivors at the beginning of the treatment, protein C levels were lower and D-dimer levels were higher in nonsurvivors. As a result, it is thought that fibrinogen, protein C, protein S and antithrombin III levels decreased and D-dimer levels increased in sepsis and protein C and D-dimer levels show prognostic value Key words: sepsis, fibrinogen, protein C, protein S, D-dimer, antithrombin III