Üsküdar hamamları

Abstract

Üsküdar tarihi boyunca Avrupa ile Asya kıtaları arasında bir geçiş noktası olmuştur. Asıl önemli gelişmesini Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'un fethi sonrasında yakalamıştır. Burada bir mescit yaptırmış ve yerleşimi teşvik etmiştir. Sadrazam Rum Mehmed Paşa buraya bir külliye ve yaklaşık elli dükkân yaparak gelişmesine ön ayak olmuştur. Bununla birlikte 16. yy.da Mimar Sinan eseri olan iki büyük külliye inşa edilmiştir. Osmanlı dönemi öncesi Üsküdar'da hamam varlığına dair bir ize rastlanmamıştır. Osmanlı Dönemi'nde inşa edilenlerden 16 tanesi bugüne ulaşamamışken bugün çalışan, atıl durumda ve harap halde olan, restorasyon gören veya kalıntı düzeyinde tespit edebildiğimiz 17 hamam bulunmaktadır. Bugüne ulaşanların 6 tanesi bir külliyeye bağlı iken kalan 11 tanesinin içinde bağımsız olanların yanında Kuleli Askeri Lisesi içindeki hamam ile Beylerbeyi Sarayı'nda bulunan hamam gibi bir yapının veya yapı grubunun içinde olan örnekler de karşımıza çıkar. Rum Mehmed Paşa Hamamı erken dönemde yaptırılan çifte hamam tipindedir. Klasik dönemde; İskele Hamamı, Atik Valide Hamamı ile Yeşil Direkli Hamam günümüze ulaşır. Bunlar da çifte hamam tipindedir. 17.yy.dan kalan Ağa Hamamı ve Çinili Hamam çifte hamam tipinde iken bu dönemin bir diğer eseri olan Bulgurlu Hamamı tek hamam tipindedir. 18.yy. ve sonrasında inşa edilen hamamlar tek hamam tipinde ve ağırlıklı olarak çevre mahallerde yer almaktadır. Tipolojik açıdan en yaygın grubu, sıcaklığı tek mekânlı ve halvetsiz olan grup oluştururken, aksiyal dört eyvanlı ve köşe hücreli tip diğer yaygın gruptur. Anahtar Sözcükler: Sanat Tarihi, Üsküdar, Üsküdar Hamamları, Mimarlık, Mimar Sinan,

Üsküdar has always been a transition point between the European and the Asian continents along the history. It's evaluated as a center of an eastern door by the Romans. It is used as a transfer point and as a headquarter to invade the Constantinopolis. It attained the most important development after the conquest of Constantinopolis by Fatih Sultan Mehmet. He builded a small mosque and supported to constitute a settlement here. Bureaucrat (Rum) Mehmet Paşa took a role of the development by building an complex and fifty shops here. In the 16th century, there were two great complex buileded here which were the monuments of the Sinan Agha the Grand Architect. Before the Ottoman Period there is no evidence about the baths in Üsküdar. Of the people built in the Ottoman period, 16 have not reached today, we could locate that there are 17 hammams that are working today, idle, ruined, restored or remnant. While 6 of those who arrived today are connected to a complex, 11 of them are independent, as are the baths in the Kuleli Military High School and the baths in the Beylerbeyi Palace or the examples in the building group. The Rum Mehmed Pasha Bath is the type of double bath built in the early period. In the classical period; İskele Hamamı, Atik Valide Hamamı and Green Direkli Hammam are reaching today. These are also of double bath type. It is noteworthy that both sides exhibited a symmetrical feature in the works built by Sinan. The Ağa Bath and the Glazed Tile Bath which remained from the 17th century are of the double bath type while the other one of this period is the Bulgurlu Bath which is the only bath type. The baths built 18th century and after that, are located in the single bath type and mainly in the surrounding quarters. The most common group in terms of typology is the one-room group by heating and without seclusion and crosswind is the other common group with four eyelids and corner cell type. Key Words: Art History, Üsküdar, Üsküdar Baths, Architecture, Sinan Agha the Grand Architect.