Kilitbahir Kalesi geç dönem Osmanlı yapılarının arkeolojik ve tarihsel incelemesi

Abstract

Kilitbahir Kalesi: Çanakkale İli, Eceabat İlçesi'ne bağlı, kalenin ismi ile anılan Kilitbahir Köyü'nde yer almaktadır. 594. parselde yer alan kalenin, mülkiyeti Maliye Hazinesine ait olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı'na tahsis edilmiştir. Ayrıca kalenin yer aldığı Kilitbahir Köyü'nün, Osmanlı arşiv belgelerinde Gelibolu Sancağı'na bağlı olduğu anlaşılmaktadır. Kilitbahir Kalesi 1462 yılında inşa edilmiş ve yakın tarihe kadar askeri amaçlar için kullanılmıştır. Kale, mimari özellikleri itibariyle diğer Osmanlı kalelerinden farklı bir tarzda inşa edilmiştir. Kaleye, kuruluşundan günümüze kadar farklı dönemlerde yeni eklemeler yapılmış ve birçok defa tadilattan geçirilmiştir.Bu çalışmada, kalenin inşa tarihi, mimari özelliği, tarihi süreçte geçirdiği tadilat ve kalede yapılan yeni eklemeler ele alınmıştır. Çalışmanın ana konusunu ise, 2015-2016 yıllarında kalede yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan mimari yapılar ve diğer küçük buluntulardır. Çalışma için; Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tapu Genel Müdürlüğü Arşivi, Fransız Mili Kütüphanesi Arşivi'nden elde edilen farklı dönemlere ait harita, çizim, plan, gravür ve daha önceden kalede yapılan arkeolojik kazı raporlarından faydalanılmıştır.

The castle of Kilitbahir is located in the village of Kilitbahir which is subjected to the district of Eceabat in the Çanakkale province. It is situated on the parcel numbered 594 and its ownership had once belonged to the state treasury but later it was transferred to the Ministry of Culture and Tourism. It is understood through the Ottoman archival documents that the village of Kilitbahir, where the castle was built, was subjected to the sandjak of Gelibolu. The castle of Kilitbahir was built in 1462 and it has been used for military purposes until recently. The castle of Kilitbahir has a different architectural design compared to other Ottoman castles. New extensions were added to the castle and it had many renovations in different periods since it was built. This study aims to find out the building date, architectural features, past extensions and renovations about the castle of Kilitbahir. The primary evidence of this study is based on the architectural structures and other minor remains that were revealed in the archaeological excavation carried out in the castle of Kilitbahir in the years 2015-2016. In this study, the maps, drawings, architectural plans, and engravings from different periods which are drawn from the Prime Ministry of Ottoman Archive, the Archives of General Directorate of Land Registry and Cadastre, and the Archive of French National Library. It has been also referred to the past archaeological reports about the castle of Kilitbahir.