1979 İran İslam devrimi ve İran`ın Ortadoğu`daki devrim ihracı politikaları

Abstract

Ortadoğu bölgesi, gerek siyasal gerekse sosyolojik açıdan dünyanın en karışık coğrafyalarından biridir. İnsanoğlunun ilk yerleşik düzene geçişinden günümüze kadar geçen süreç zarfında, tarihin hemen her döneminde bir şekilde dünyanın eko-politik ve teo-kültürel merkezlerinden birisi olmuştur. Zamana ve çağın konjonktürel-politik durumuna bağlı olarak coğrafi sınır tanımlaması değişiklik gösterse de şüphesiz değişmeyen özelliklerinden biri de bu bölgenin ilklerin coğrafyası olduğu gerçeğidir. Bu bağlamda geçmişinde, geleceğin temellerini barındıran Ortadoğu bölgesi; günümüzdeki siyasal, kültürel, dinsel ve ekonomik alanlar başta olmak üzere dünya üzerindeki birçok sistemde Ortadoğu'dan izlerini bulmak mümkündür. Bu denli spesifik bir geçmişe ve özelliğe sahip mevzubahis bölgede 1979'da tarihte eşine az rastlanan bir devrim olan İran İslam Devrimi gerçekleşti. İran İslam Devrimi bölgedeki siyasal dengeleri alt üst ettiği gibi bu devrimin sonucu olarak ortaya çıkan rejimde günümüz Ortadoğu'sunda ortaya çıkan birçok krizin de aktörü konumundadır. Bu durumun ortaya çıkışında, İran'ın devrim ihracı politikaları kapsamında bölgede gerçekleştirdiği faaliyetlerin büyük bir rolü bulunmaktadır. Özellikle devrimin ilk yıllarında bu politika İran'ın dış politikasının merkezi konumundaydı. Bu hedef doğrultusuna Irak ile sekiz yıl süren bir savaş başta olmak üzere, bölgede birçok çatışma ve krizin merkezinde yer aldı. Ancak devrim lideri Ayetullah Humeyni'nin ölümü sonrası ülke yönetiminde söz sahibi olan Cumhurbaşkanları, dış politikanın merkezinde bulunan bu devrim ihracı hedeflerinin konumunu zayıflatmışlardır. Salt devrimini bire bir kopyasının ihracından ziyade farklı yapıda ancak kendisine bağlı olan rejimlerin varlığına dönük politikalar izlemiştir.Bu bağlamda çalışmada Ortadoğu'nun özellikleri ve bu özelliklerin İran İslam Devimine olan yansımaları, devrim sonrası İran dış politikasının merkezinde yer alan devrim ihracının nedenleri ve politikanın zamanla evrildiği durum incelenecektir

In the context of politics, the Middle East is one of the most chaotic areas in the world. Throughout history, the M.E. has been an important region since the humanity be came sedentary. Though the definition of borders has always changed, the of the characteristies of the area is to be the region of primordials, in terms of conjunture and paradigm of the century. The M.E., as a region where has the base of future in its past, has influence, in many fields such as economy, politics, religious, cultural on many different social structure in the world. In this area where has such on specific past, Iran Islamic Revolution took place in 1979.Iran Islamic Revolution turned political balance upside down. Also it is the actors of so many crisis which occur in the region. In the case, the revolution expurting policies has the main impact of foregion affairs of Iran. In line with this purpose, Iran was centered in several conflict particularly during the war with Irak. How ever, after Ayatollah Khomeini who is the leader of Islamic revolution, the presidents declined this Policy. The implemental new policies to create political regimes under Iran's control in periphery instead of exporting revolution.In this study, the characteristics of the M.E. and reflections of these characteristics on Iran Islamic Revolution, the reasons of Iran's revolution exporting policies and the variances of this policy are examined.