Yuhannâ ed-dımaşkî ve erken dönem kelâm tartışmalarına etkisi

Abstract

Bu çalışma, kelâm ilminin doğuşundan hemen önce yaşamış olan son kilise babası Yuhannâ ed-Dımaşkî'nin (İoannis Damascus) hayatı ile ilgili kısaca bilgi vererek, onun düşünce dünyasından hareketle teolojik konularda İslam düşüncesinde meydana getirdiği tezahürleri incelenmeyi amaçlamaktadır.Çalışmada ilk önce Yuhannâ'nın kimliğine değinilmiş, eserleri hakkında erişilebildiği kadarıyla bilgi verilmiştir. Akabinde Yuhannâ ed-Dımaşkî'nın görüşlerine yer verilerek özellikle ikon tartışmaları ve bu konudaki eleştirileri üzerinde durulmuştur. Onun düşünce dünyasını etkileyen unsurlar kaynakların imkân verdiği ölçüde ortaya konulup kritiği yapılmıştır. Türkçeye çevrilen ve ülkemizde üzerinde az sayıda çalışma yapılan `Bir Müslüman ile Hıristiyan'ın Tartışması` adlı eser bağlamında, ilk dönem teolojik tartışmalar konuları işlenmiş ve bu konularda Dımaşkî'nin görüşlerine yer verilerek, onun kelâm ilmine ve İslam Düşüncesine etkileri ele alınmıştır. Çalışmada ulaşılan verilere göre genel oryantalist düşüncenin tam aksi istikametinde bir düşünce geliştirilmiştir. Yuhannâ'nın ele aldığı konuların ve eleştirilerin Ortodoks Hıristiyan teolojisinin İslâm ile karşılaştığında vermiş olduğu tepkilere yer verilmiştir. Bunun bir göstergesi olarak bahsettiğimiz düşüncelerle ve Müslümanlığın iç dinamikleriyle ile şekillenen Kelamullah, Tevhid Düşüncesi, Tanrının Gücü, Hayır ve Şerrin Kaynağı, İnsan Fiileri, Adalet, Kader ve İrade Özgürlüğü gibi konularda Yuhannâ'nın İslam Düşüncesi'nin üzerinde bırakmış olduğu izler sanılanın aksine belirgin bir şekilde İslam düşüncesine yön vermemiştir.

This work; The last church, which lived just before the birth of theology, was briefly informed about the life of his father, Yuhannâ ed-Dımaşkî (Ioannis), and was briefly examined by the manifestations he had created in Islamic thought on theological issues based on his thought world.In the study, the identity of John was first mentioned and information was given about his works as much as possible. Subsequently, the views of Yuhannâ ed-Dımaşkî were discussed and especially the icon discussions and their criticisms were emphasized. The factors that affect his world of thought are presented and critiqued as far as possible. In the context of the work titled Tart Debate of a Muslim and Christian,, first theological discussions were made on the basis of the subject and the views of Dimaqshi on these subjects were tried to be studied and their effects on Islamic thought and Islamic thought were studied.According to the data obtained, an idea was developed in the opposite direction of general orientalist thought. We seen Kelamullah, Tawhid Thought, God's Power, No and God's Power Contrary to popular belief, the traces John left to Islamic thought did not direct Islamic thought.