Üniversite öğrencilerinde sigara kullanan ve kullanmayanların erken dönem uyum bozucu şemalar ve ebeveynlik biçimleri açısından karşılaştırılması

Abstract

Araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinde sigara kullanan ve kullanmayan gruplar arasında karşılaştırma yapılarak, erken dönem uyum bozucu şemalar ve ebeveynlik biçimleri arasında anlamlı fark ortaya çıktığını tespit etmektir. Sigara kullananlar özelinde nikotin bağımlılığı ile şemalar, ebeveynlik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmaya, G. Power analizi yöntemine göre belirlenen 290 kişi katılmıştır. Araştırmanın amacı ve içeriğinin anlatıldığı, araştırmaya gönüllü olarak katılımın sağlandığını belirten bilgilendirilmiş onam formu, katılım sonrası bilgi formu, demografik bilgi formu, Young Şema Ölçeği, Young Ebeveynlik Ölçeği veri toplama araçları olarak sigara kullanan ve kullanmayan tüm katılımcılara uygulanmıştır. Sigara kullananlarda Fagerström Nikotin Bağımlılığı Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde t-testi, pearson korelasyon yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, sigara kullanan katılımcıların %51,7'si kadın, %48,3'ü erkektir. Katılımcıların yaş ortalamaları 22,42±2,78'dir. Sigara kullanmayan katılımcıların %49,7'si kadın, %50,3'ü erkektir. Katılımcıların yaş ortalaması 22,42±4,16'dır. Şema boyutlarından başarısızlık, karamsarlık ve cezalandırılma ile birlikte şema alanlarından zedelenmiş otonomi ve diğeri yönelimlilik sigara kullanan katılımcılarda istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Ebeveynlik biçimlerine göre annelik özelliklerinden kuralcı/kalıplayıcı, aşırı koruyucu/evhamlı, aşırı izin verici/sınırsız ve kötümser/endişeli annelik sigara kullanan katılımcılarda yüksek bulunmuştur (p<0,05). Babalık özelliklerinden kuralcı/kalıplayıcı, küçümseyici/kusur bulucu, duygusal bakımdan yoksun bırakıcı, sömürücü/istismar edici, aşırı izin verici/sınırsız, kötümser/endişeli, cezalandırıcı ve değişime kapalı/duygularını bastıran babalık sigara kullanan katılımcılarda yüksek bulunmuştur (p<0,05). Nikotin bağımlılık düzeyi ile şema faktörlerinden başarısızlık, sosyal izolasyon/güvensizlik, kusurluluk ve kopukluk arasında pozitif yönde ve zayıf düzeyde ilişkiler bulunmuştur (p<0,05). Nikotin bağımlılık düzeyi ile kuralcı/kalıplayıcı, sömürücü/istismar edici, koşullu/başarı odaklı, aşırı izin verici/sınırsız ve kötümser/endişeli annelik özellikleri arasında pozitif yönlü ve zayıf düzeyde ilişkiler bulunmuştur (p<0,05). Babalık özellikleri bakımından ise nikotin bağımlılığı ile aşırı izin verici/sınırsız babalık arasında pozitif yönde ve zayıf düzeyde ilişki bulunmuştur (p<0,05). Sonuç olarak, üniversite öğrencilerinde sigara kullanımının nedenleri arasında aile ve arkadaş etkisinin büyük bir risk faktörü olarak yer aldığı görülmektedir. Sigara kullananların kullanmayanlara göre erken dönem uyum bozucu şemaya sahip olma eğiliminde oldukları söylenebilir. Algılanan ebeveynlik özelliklerinin, üniversite öğrencilerinde sigara kullanımını tetikleyici rolünün olduğu düşünülmektedir. Genç yaşlarda sigara ve benzeri zararlı alışkanlıkların gelişimini önlemeye dönük alınacak tedbirler arasında, ailenin gençlere yönelik yaklaşımlarında tutarlı olmaları, kişilerin sigara ve benzeri zararlı davranışların sağlık bakımından olası tehlikeleri konusunda bilgilendirilmeleri gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Sigara, Nikotin Bağımlılığı, Şema, Ebeveynlik Biçimi

The purpose of this research is determining if there is significant difference between parenthood types and maladaptive schemas by comparing the smokers and non-smokers among university students. Within the smoker groups it is aimed to reveal the relationship between nicotine addiction, schemas and parenthood types. 290 participants determined by G. Power analyse method were included to this research. Inform consent forms which explain the scope of the research for voluntary participation, demographic information form, Young Schema Scale, Young Paranthood Scale were distrubuted to all somer and non smoker participants and used for data collection. Apart from all these, Fagerström nicotine addiction scale was used for smoker groups. Data was analyzed by t-test, pearson correlation. Of the smoker participants.51,7% are women and 48,3% are men and the average age of is 22,42±2,78. Of the non smoker participants 49,7% are women, 50,3% are men and avreage age is 22,42±4,16. Among the schema dimensions, failure, pessimism and punishment and among the schema areas, impaired autonomy and other directedness were found to be significantly high (p<0,05).For the mother forms normative, pessimictic/worried, extreme permissive/unlimitedand overprotective/anxious mother forms were found to be high among smoker participants. For father forms normative, belittling/criticizing, extreme permissive/unlimited emotionally depriving/restricted, punitive, pessimictic/worried and exploitative/abusive were found to be high among smoker participants (p<0,05).The relationship between nicotine dependency level and of the schema factors failure, social isolation/alienation, defectiveness/shame and disconnection were found to be positive but weak (p<0,05). It was found to be positive but low level correlation between nicotine dependency level and normative, conditional/achievment focus, explotive/abusive, extreme permisseve/unlimited, pessimistic/worried mother types (p<0,05). For father types on the other hand it was found to be low level of possitive correaltion between nicotine level of dependency and extreme permissive/unlimited (p<0,05). In conslusion, it can bee seen that parenthood and friendship are among the factors that have impact start smoking. İt can be also said that smokers are more prone to have early maladaptive schemas compared on on smokers. It can be considered that perceived perceived parenthood styles have trigger role on smoking among university students. Among the precations to take in order prevent smoking in young ages, it is necessary to inform the parents that being consistent in their approach towards their children and young adults the possible harms of smoking in terms of their health.Key Words: Cigarette, Nicotine Dependency, Schema, Parenthood Style