Biga çayı drenaj havzasının gelişiminde tektonizma etkisinin morfometrik indislerle belirlenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Çanakkale ili sınırları içerisinde yer alan Biga Çayı DrenajHavzası'nın morfolojik karakteri ve tektonik etkinin sahanın jeomorfolojik oluşum vegelişimi üzerindeki rolü morfometrik analizler uygulanarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.Morfometrik analizler Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tekniklerinden faydalanılarakgerçekleştirilmiştir.Biga Çayı havzasının gelişiminde tektonik etkinin belirlenmesine yönelikmorfometrik analiz çalışması kapsamında, öncelikle sahanın fiziki özellikleri üzerindedurulmuştur. Daha sonra çalışmanın amacına uygun olarak, tektonizma etkisini belirleyicianalizler açıklanmaya çalışılmıştır. Seçilen parametreler; Hipsometrik Eğri ve İntegrali,Havza Şekli, Drenaj Havzası Asimetrisi, Topografik Simetri Faktörü, Akarsu Uzunluk-BoyGradyan İndeksi, Dağ Önü Sinüsitesi, Vadi Taban Uzunluğu- Yüksekliği Oranı, AkarsuBoyuna Profilleri ve Havza Profilleri'dir. Bu faktörler ile morfometrik analiz sonuçlarıbirlikte değerlendirilmiş ve arazi çalışmaları ile sonuçların kontrolleri sağlanmıştır.Sonuç olarak Biga Çayı Havzası `olgunluk-yaşlılık` evresinde bir havza özelliğitaşımaktadır. Geç Miyosen'de başlayan tektonizma etkisi ile çalışma sahası kuzeydoğugüneybatıve doğu-batı yönlü faylar ile kırılmıştır. Tektonizmaya bağlı olarak meydanagelen taban düzeyindeki alçalmalar sonucunda akarsular hızlı bir aşındırma sürecinegirerek sahayı güneye doğru işlemiştir. Genelde dandritik yapıya sahip olan ve birçokyerde fay ve çizgiselliklere yerleşen akarsular, kancalı, radyal ve paralel drenaj özellikleride göstermektedir. Ayrıca fay hatlarına paralel uzanan yapısal hatlar, fay aynaları, çek ayırhavzaları, fay basamakları, akarsularda dikseklenme ve ötelenmeler, asimetrik vadiler vetopografik diskordanslar da sahada görülen tektonik izlerdir.Anahtar Kelimeler: Morfometrik Analiz, Tektonizma, Coğrafi Bilgi Sistemleri,Biga Çayı Havzası

In this thesis, the morphological character of Biga Stream Drainage Basin withinthe boundaries of Çanakkale province and the role of tectonic effect on thegeomorphological formation and development of the field are tried to be determined byapplying morphometric analyzes. Morphometric analyzes were performed by usingGeographical Information Systems (GIS) techniques.Within the scope of the morphometric analysis to determine the tectonic effect inthe development of the Biga River basin, the physical characteristics of the site were firstemphasized. Then, in accordance with the aim of the study, the determinant analysis oftectonic effect was tried to be explained. Selected parameters; Hipsometric Curve andIntegral, Basin Shape, Drainage Basin Asymmetry, Topographic Symmetry Factor, StreamLength-Gradient Index, Mountain Front Sinusity, Valley Floor Width-Height Ratio,Longitudinal Profiles and Basin Profiles. These factors and morphometric analysis resultswere evaluated together and field studies and results were controlled.As a result, the Biga River Basin is a basin in the `maturity-old age` stage. Underthe influence of tectonism that started in the late Miocene, the study area was broken withnortheast-southwest and east-west faults. As a result of lowering at the base level due totectonism, the rivers entered a rapid erosion process and processed the area southwards.The rivers, which have dandritic structure in general and settled in fault and lineality inmany places, show hooked, radial and parallel drainage characteristics. In addition, thestructural lines extending parallel to the fault lines, fault mirrors, pull-apart basins, faultsteps, elbow and shifting in rivers, asymmetric valleys and topographic discordances arealso tectonic traces observed in the field.Key Words: Morphometric analysis, Tectonic, Geographic Information Systems,Biga Stream Basin