20 yaş üstü erişkinlerde uyku süresi, kalitesi, fiziksel aktivite düzeyi ve bazı antropometrik ölçümler arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu çalışma bireylerin uyku süresi, kalitesi, fiziksel aktivite düzeyi ve bazı antropometrik ölçümler arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma Sivas il merkezinde bulunan 11 Aile Sağlığı Merkezine Mart 2016-Temmuz 2016 tarihleri arasında başvuran 20 yaş üstü 688 birey üzerinde yürütülmüştür. Sosyodemografik veri formu ile bireylerin kişisel özellikleri sorgulanmış; ağırlık, boy uzunluğu, bel çevresi, kalça çevresi ve boyun çevresi ölçümleri alınmış, beden kitle indeksi (BKİ), bel/kalça çevresi oranı (BKO) ve bel çevresi/boy uzunluğu oranı (BBO) hesaplanmıştır. Bireylerin uyku sürelerini ve kalitelerini saptamak amacıyla Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi (PUKİ), fiziksel aktivite düzeylerini sorgulamak amacıyla ise Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (UFAA) uygulanmıştır. Veri analizi SPSS statistics 22 programında yapılmıştır. Verilerin analizinde; student t testi, tek yönlü varyans analizi, Tukey, ki-kare testi, Fisher's exact ki-kare testi ve Pearson korelasyon analizi uygulanmıştır. Analizde istatistiksel olarak anlamlılık düzeyi p<0,05 alınmıştır. Çalışmamıza katılan bireylerin %54,1'i kadın, %45,9'u erkek olup, yaş ortalaması 40,8±13,5 yıldır. Çalışmamızda obezite prevalansı kadınlarda %23,4, erkeklerde %15,8, toplamda ise %19,9 olarak bulunmuştur. Bireylerin çoğunluğunun (%50,4) uyku kalitesi kötüdür ve büyük kısmı (%84) düşük ve orta seviyede fiziksel aktivite yapmaktadır. Uyku kaliteleri (iyi, kötü) ve fiziksel aktivite düzeyleri (düşük, orta, yüksek) arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Sadece 'uyku etkinliği' alt boyutuyla UFAA genel puanı arasında çok zayıf, negatif bir ilişki bulunmuştur (r=-0,108, p=0,004). Katılımcıların büyük kısmı (%83) 6 saat ve üzerinde uyumaktadır. Çalışmaya katılan kadınların BKİ, boyun çevresi, bel çevresi, BKO ve BBO ortalamaları arttıkça uyku süreleri ve kaliteleri azalmaktadır (p<0,05). Fiziksel aktivite düzeyi arttıkça kadınların bel çevresi ve BBO, erkeklerin ise BKİ, boyun çevresi, bel çevresi, BBO ortalamaları azalmaktadır (p<0,05). Bu sonuçlar doğrultusunda uyku kalitesi, fiziksel aktivite düzeyi ve obezite ilişkisi göz önünde bulundurularak toplumda obezitenin önlenmesine ve fiziksel aktivite düzeyinin yükseltilmesine yönelik çalışmaların artırılması, uyku kalitesini iyileştirmeye yönelik bilinçlendirme çalışmalarının yapılması önerilmiştir.

This study was performed in order to examine the relationship between sleep duration, quality, physical activity level and some anthropometric measurements of the individuals. The study was conducted with 688 individuals above 20 years of age who applied to 11 Family Health Centers located in Sivas city center between March 2016-July 2016. Personal characteristics of individuals were questioned with demographic data form, weight, height, waist circumference, hip circumference and neck circumference were measured, and body mass index (BMI), waist / hip ratio (WHR) and waist circumference / height ratio (WHtR) were calculated. Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) was applied in order to determine sleep duration and quality of the individuals, and International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) was applied in order to inquire about their level of physical activity. Data analysis was made in SPSS statistics 22 software. In the analysis of data; student t-test, one-way ANOVA, Tukey, chi-square test, Fisher's exact chi-square test and Pearson correlation analysis were applied. The statistical significance level was set at p<0,05. 54,1% of individuals who participated in our study were female, 45,9% were male, and mean age was 40,8 ± 13,5 years. In our study, the prevalence of obesity was found to be 23,4% in females, 15,8% in males, and 19,9% in total. Sleep quality of the majority of the individuals (50,4%) was poor, and the most of them (84%) were making physical activity at low and intermediate level. No significant difference was detected between sleep quality (good, bad) and physical activity level (low, intermediate, high) (p>0,05). A very weak, negative relationship was found only between `sleep efficiency` sub-dimension and IPAQ overall score (r=-0,108, p=0,004). The majority of participants (83%) were sleeping for 6 hours and over. As BMI, neck circumference, waist circumference, WHR and WHtR means of females participating in the study increased, sleep time and quality of them decreased (p<0,05). As physical activity level increased, waist circumference and WHtR of the females and BMI, neck circumference, waist circumference and WHtR means decreased (p<0,05). In the light of these results and considering the relationship between sleep quality, physical activity level and obesity, it has been suggested that works related to preventing obesity in society, increasing the physical activity levels, raising awareness to improve the quality of sleep should be carried out.