2010-2015 yılları arasında küratif radyoterapi alan hastalarımızda radyoterapi akut yan etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, küratif radyoterapi alan hastalarda, radyoterapiye bağlı gelişen erken yan etkilerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Materyal ve Metod: 2010-2015 yılları arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Bölümünde küratif radyoterapi veya kemoradyoterapi tedavi edilen toplam 503 hastaya ait veriler geriye dönük olarak analiz edilmiştir. Yan etkiler, RTOG (Radiation Theraphy Oncology Group) yan etki değerlendirme kriterlerine göre değerlendirilmiştir.Bulgular ve Tartışma: Tüm hastalar için; erken yan etkiler hastaların %99'unda gözlenirken, grade 1-2 yan etkiler %85, grade 3-4 yan etki %14 olarak tespit edilmiştir. Yan etkilerin ortalama görülme zamanı 1.8±0.04 hafta olduğu gözlenmiştir. Tedavi sırasında kilo kaybı %12, performans bozulması %25, tedavi sırasında eksitus %2, tedaviyi planlandığı gibi tamamlayamama %3, tedaviye ara verilmesi %26 hastada gözlenirken tedaviye ara verilme nedeni %72 hastada hematolojik nedenler olmuştur.RT alanına göre; hematolojik yan etkilerden WBC yan etkisinin görülme oranı bölgelere göre farklılık göstermiştir (p<0.001). Yine tedavi sırasında meydana gelen kilo kaybı (p<0.001), performans bozulması (p=0.051) ve RT'ye ara verilmesi (p<0.001) RT alanına göre farklı bulunmuştur. RTOG'e göre grade'lenen yan etkilerin görülme zamanı bakımından en erken ortaya çıkan yan etki gastrointestinal yan etkiler olmuştur (p=0.004).Yaşa göre alt GIS (p=0.022), genitoüriner (p<0.001) ve santral sinir sistemi (p=0.012) yan etkiler istatistiksel olarak farklı bulunmuştur. RT ve KRT tedavileri karşılaştırıldığında; akciğer (p=0.006), üst (p<0.001) ve alt GIS (p=0.001), WBC (p<0.001), nötrofil (p<0.001), platelet (p=0.002), kilo kaybı (p<0.001), performans bozulması (p=0.044), tedaviye ara verilmesi (p<0.001) KRT alan hastalarda daha fazla gözlenmiş, sadece cilt yan etkisinin RT alan hastalarda daha fazla olduğu görülmüştür (p=0.001).RT dozuna göre yan etkiler incelendiğinde; cilt (p<0.001), mükoz membran (p<0.001), göz (p<0.001), tükrük bezi (p<0.001), farenks/ösefagus (p<0.001), larenks (p=0.001), akciğer (p=0.004), genitoüriner (p=0.050), kilo kaybı (p<0.001) ve tedaviye ara verilmesi (p<0.001) >60 Gy ve üzeri RT dozu uygulanan hastalarda daha fazla rastlanmıştır. RT dozu ile cilt ((p<0.001, r = +0.277)), mükoz membran (p<0.001, r = +0.281), tükrük bezi (p<0.001, r = +0.241), farenks/ösefagus (p<0.001, r = +0.306) ve larenks (p<0.001, r = +0.232) yan etkilerinin grade arasında pozitif korelasyon olduğu gösterilmiştir. Ancak üst (p<0.001) ve alt GIS (p=0.009) yan etkilerinin görülme oranı <60 Gy RT dozu uygulanan hastalarda daha fazla olarak tespit edilmiştir. Ayrıca bu yan etkilerin grade'i ile RT dozu arasında negatif korelasyon saptanmıştır (üst GIS için p<0.001, r = -0.195; alt GIS için p<0.001, r = -0.292). Düşük doz uygulanan hastalarda cilt (p=0.004), üst GIS (p=0.027) ve WBC (p=0.009) yan etkileri de daha erken ortaya çıkmıştır.Sonuç: RT'nin yan etkilerinin görülmesi bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte özellikle hızlı çoğalan hücrelerin bulunduğu alanlarda RT yan etkilerinin sıklığı ve grade'i artmaktadır. Lokalize bir tedavi olan RT'nin lokal kontroldeki etkinliğinin azalmaması için, tedavi devamlılığının önemli olduğunu biliyoruz. Bunu da sağlamak için RT'nin yan etkilerinin etkin bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir.

Purpose: In this study, it was aimed to evaluate early side effects due to radiotherapy in patients who received curative radiotherapy.Materials and Method: The data for a total of 503 patients treated with curative radiotherapy or chemoradiotherapy at the Department of Radiation Oncology at Cumhuriyet University Medical Faculty between 2012 and 2015 were retrospectively analyzed. Side effects were assessed according to RTOG (Radiation Therapy Oncology Group) side-effect assessment criteria.Results and Discussion: For all patients, early side effects were observed in 99% of patients, grade 1-2 side effects were 85%, grade 3-4 side effects were 14%. The mean time of adverse events was 1.8 ± 0.04 weeks. During the treatment, weight loss was 12%, performance deterioration was 25%, death during treatment was 2%, treatment was not completed as planned 3%, treatment interruption was 26%. Treatment interruption was due to hematologic reasons in %72.The incidence of WBC side effects from hematologic side effects varied according to the radiotherapy regions (p<0.001). The weight loss (p<0.001), performance impairment (p=0.051) and RT pause (p<0.001) during treatment were found to be different according to the RT area. Gastrointestinal side effects (p=0.004) were the earliest adverse effect of RTOG grade on the time of appearance of side effects.Side effects of lower GIS, (p=0.022) genitourinary (p<0.001) and central nervous system (p=0.012) were statistically significant according to age.When RT and CRT treatments are compared; lungs, (p=0.006) upper (p<0.001) and lower GIS, ( =0.001) WBC, (p<0.001) neutrophils, (p<0.001) platelet, (p=0.002), weight loss, (p<0.001) performance impairment, (p=0.044) treatment interruptions (p<0.001) were observed more frequently in patients receiving CRT and only skin side effects were more frequent in patients receiving RT (p=0.001).When examining side effects according to RT dose; skin, (p<0.001) mucous membranes, (p<0.001) eyes, (p<0.001) salivary gland, (p<0.001), pharynx/eusophagus, (p <0.001) larynx, (p=0.001) lungs, (p=0,004) genitourinary, (p=0.050) weight loss (p<0.001) and treatment interruptions (p<0.001) were (p<0.001) and central nervous system (p=0.012) were statistically significant according to age.When RT and CRT treatments are compared; lungs, (p=0.006) upper (p<0.001) and lower GIS, ( =0.001) WBC, (p<0.001) neutrophils, (p<0.001) platelet, (p=0.002), weight loss, (p<0.001) performance impairment, (p=0.044) treatment interruptions (p<0.001) were observed more frequently in patients receiving CRT and only skin side effects were more frequent in patients receiving RT (p=0.001).When examining side effects according to RT dose; skin, (p<0.001) mucous membranes, (p<0.001) eyes, (p<0.001) salivary gland, (p<0.001), pharynx/eusophagus, (p <0.001) larynx, (p=0.001) lungs, (p=0,004) genitourinary, (p=0.050) weight loss (p<0.001) and treatment interruptions (p<0.001) were observed in patients treated with >60 Gy and more. RT dose and grades of the side effects of skin, (p<0.001, r = +0.277) mucous membranes, (p<0.001, r = +0.281) salivary glands, (p<0.001, r = +0.241) pharynx/esophagus, (p<0.001, r = +0.306) and larynx (p<0.001, r = +0.232) were positively correlated. However, the incidence of upper (p<0.001) and lower GIS (p=0.009) side effects was found to be higher in patients receiving <60 Gy RT doses. In addition, there was a negative correlation between the grade of these side effects and RT dose. (p<0.001, r = -0.195 for upper GIS, p<0.001, r = -0.292 for lower GIS) Side effects of skin, (p=0.004) upper GIS (p=0.027) and WBC (p=0.009) were also found earlier in patients receiving low doses.Conclusion: Although the incidence of side effects of RT differs by region, the frequency and grade of RT side effects are increasing in areas where particularly proliferating cells are present. We know that the continuity of treatment is important for RT not to diminish the local control efficacy which is a localized treatment. In order to achieve this, the side effects of RT must be effectively controlled.