Yassıada yargılamalarında Çanakkale-Geyikli olayları

Abstract

Türkiye'de, çok partili hayatın tesisi önemli siyasi evreler sonucunda gerçek manada sağlanabilmiştir. Bu noktada Demokrat Parti'nin kurulması ve 1950 yılında iktidara gelmesi önemli bir yere sahiptir. Nitekim Demokrat Parti 1950 ve 1954 seçimlerindeki başarısını 1957'de devam ettirememiştir. Yaşamış olduğu oy kaybı muhalefette önemli bir canlanmayı beraberinde getirmiştir. Ülke içerisindeki siyasal kutuplaşma her alanda kendisini göstermiştir. Bir yandan da iktidarın hürriyetleri sınırlayıcı uygulamaları muhalefeti daha da sertleştirmiştir. Bu gergin ortam ülke içerisinde yer yer çatışma ve eylemlere de neden olmuştur. Cumhuriyet Halk Partisi, kuruluş yıl dönümü için ülke genelinde yapacağı ziyaretleri bu gerginlikler içerisinde yürütmek durumunda kalmıştır. Bu kapsamda Eylül 1959'da Çanakkale'ye gelen CHP heyeti Gökçeada, Bozcaada ve Geyikli'de bir takım toplantılar tertiplemeyi planlamıştır. Ancak heyetin Çanakkale'de iken Demokrat Parti aleyhine söylediği iddia edilen söylemler Yassıada Yargılamalarına da konu olacak ve önce Geyikli'de, ardından Çanakkale İskele'de ve son olarak 31. Kilometrede yaşanacak olaylar zincirinin de başlangıcı olacaktır. Yaşanan bu olayların tamamı Çanakkale-Geyikli Olayları olarak isimlendirilmiştir. Bu tezde Çanakkale özelinde gerçekleşen ancak Demokrat Parti iktidarının mahkûmiyet almasıyla sonuçlanan gelişmeler Arşiv belgeleri ve Meclis tutanakları ana ekseninde incelenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Çanakkale, Demokrat Parti, Geyikli, 31. Kilometre.

In Turkey, the establishment of multi-party system has been achieved in real terms as a result of important political phases. It was this point that the Democratic Party was founded and came to power in 1950. Indeed, the Democratic Party was unable to continue its success in the 1950 and 1954 election in 1957. The loss of votes that Democratic Party experienced brought about a significant revival in the opposition. Political polarization within the country has manifested itself in all areas. On the one hand, the power's Libertie-limiting practices have hardened the opposition. This tense environment has also caused conflicts and deeds in the country.The Republican People's Party had to carry out its visits throughout the country for the anniversary of its founding within these tension. In this scope, the CHP delegation that came to Çanakkale in Septemper 1959 planned to organize a number of meetings in Gökçeada, Bozcaada and Geyikli. However, the alleged discourses of the delegation against the Democratic Party while in Çanakkale will be the subject of Yassıada trials and will be the beginning of the chain of events that will take place first in Geyikli, then in Çanakkale Pier and finally in 31st km.Keywords: Çanakkale, Democratic Party, Geyikli, 31st Kilometre.