Cevat Şakir Kabaağaçlı`nın romanlarında deyimler, atasözleri, ikilemeler, kalıp sözler ve argolar bağlamında söz varlığı

Abstract

Dil, toplumsal anlaşmayı düzenleyen, insanların kendisini ifade etmesini sağlayan vebir toplumun kültürünün oluşmasına yardım eden en önemli ögedir. Toplumdaki kuşaklararasında kültür, dil ile aktarılır. Bu aktarımda en önemli dil ögesi, sözcükler ve bu sözcüklereyüklenen anlamlardır. Toplumun anlam dünyasının zenginleşmesi, dildeki sözcüklerin deanlamsal açıdan zenginleşmesini sağlar. Her sözcüğün, kendine özgü bir anlamıbarındırmasının yanında sözcüğe bağlam içerisinde de bazı anlamlar yüklenir.Dilin yaşamasına, ilerlemesine ve gelişmesine katkı sunanların önemli bir kesiminisanatçılar oluşturmaktadır. Bu sanatçılar içerisinde de yazarlar ve şairler ayrı bir önemesahiptir. Bir yazarın veya şairin söz varlığı çözümlemesi, onun düşünce dünyası, dünyayabakışı, kişiliği ve dile olan hakimiyeti hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlar. Ayrıca, birdilin söz varlığı, o toplumun kültürü hakkında da bilgiler verir.Türk dilinin kökleri, tarihin çok eski dönemlerine uzanmaktadır. Cevat ŞakirKabaağaçlı, dönemlere ayrılmış Batı Türkçesinin/Oğuzcanın Türkiye Türkçesi sahasınınCumhuriyet dönemindeki önde gelen roman yazarlarından biridir. Mavi Anadoluculukhareketinin fikir babası olarak görülen Kabaağaçlı, denize tutkulu ve döneminin entelektüelbilgi birikimi olarak önde gelen yazarlarından birisidir.Bu çalışmada, Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın romanlarındaki deyim, atasözü, ikileme,kalıp söz ve argo gibi söz varlığı ögeleri, kaynak tarama yöntemiyle saptanmıştır. Saptananögeler, sayfa numaraları belirtilerek anlamsal açıdan sınıflandırılmıştır. Bu ögelerinkendilerine özgü anlamlarının dışında, bağlam içerisinde yüklendikleri anlamlar daörnekleriyle çalışmaya yansıtılmıştır. Bu çerçevede Kabaağaçlı'nın, saptanan ögelerbağlamında, Türkçenin söz varlığından ne denli yararlandığı ortaya konmuştur.

Language is the most important element that organizes social agreement, enablespeople to express themselves and helps the formation of a society's culture. Culture istransmitted through language between generations in society. The most important languageelement in this transfer is the words and the meaning these words are loaded with. Theenrichment of the meaning world of the society enables the words in the language to beenriched in terms of semantics. In addition to having a unique meaning for each word; somemeanings are also loaded in context.Artists constitute an important part of those who contribute to the life, progress anddevelopment of the language. Writers and poets have a special importance among theseartists. The lexical analysis of a writer or poet provides information about his world ofthought, his view of the world, his personality and his command of language. Also, thevocabulary of a language gives information about the culture of that society.The roots of the Turkish language go back to ancient times of history. Cevat SakirKabaagacli, is one of the leading novelist in the Turkey Turkish area which is a branch ofWest Turkish/Oghuz . Kabaağaçlı, who is seen as the founding father of the Blue Anatolianmovement, is one of the leading writers of his time, passionate about the sea and intellectualknowledge of his time.In this study, vocabulary elements such as idiom, proverb, reduplication, slogans andslang in Cevat Şakir Kabaağaçlı's novels were determined using the source scanning method.The detected items are classified semantically by specifying their page numbers. Apart fromthe specific meanings of these elements, the meanings they were loaded in the context werealso reflected in the study with examples. In this framework, it was revealed how muchKabaağaçlı made use of the Turkish vocabulary in the context of the identified elements.