Alaçayır (Refahiye-Erzincan) krom yatağının jeolojisi, oluşumu ve kökeni

Abstract

IV ÖZET Bu çalışmada Alaçayır/Refahiye Krom Yatağı ve çevresinin jeolojik özellikleri, çeşitli saha ve laboratuvar yöntemleri ile incelemeye çalışılmıştır. Saha incelemeleri 1/25 000, 1/10 000, 1/1000 ölçekli jeolojik harita alma şeklinde yapılmış, ocak içi 1/200 ölçek li olarak çalışılmıştır. Bu çalışmalar ile, bölgenin jeolojik yapısı, kayaçlarm dağılımı ve krom yatağının yataklanma şeklinin belirlenmesi amaçlanmıştır. İnceleme alanında temeli, mafik ve ultramafik kayaçlardan oluşan Refahiye Karmaşığı meydana getirmektedir. Karayaprak Karışığı ise Refahiye Karmaşığı ile tektonik ilişkili olup, Refahiye Karmaşığının aktarılması sonucunda oluşmuştur. Karmaşığın yerleşim yaşı Üst Senoniyen-Paleosendir. Yerleşim sürecindeki tektonizma nedeniyle kromitlerin konumları önemli ölçüde etkilenmiştir. Olivin ve proksen kristallerinde, sürüklenim ve yerleşimden kaynaklanan plastik deformasyon yapıları gelişmiştir. Refahiye Karmaşığı ve Karayaprak Karışığı Eosen yaşlı Gülandere, Oligo-Miyosen yaşlı Kemah Formasyonu ve Pliyosen yaşlı Zöhrep Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla örtülmüşlerdir. Krom cevherleşmesi, dunitler içinde saçınımlı bantlar ve fay zonu içinde masif tip olmak üzere iki ayrı özelliktedir. Cevherleşmenin etrafında ezilmiş olarak dunitilc bir kılıf gözlenmekte, çevre kayaç olarak harzburjit yer almaktadır. Cevher minerali olarak yalnızca kromit, gang minerali olarak da serpantin grubu mineraller saptanmış olup, az mik-tarda nikel sülfür minerallerinden millerit, pentlandit, heazlawodit, avaruit izlenmiştir. Saçınımlı bantlı kromitlerde Cr^O.,: % 44.0-% 48.2, A120`: % 19.7-% 22.6; fay zonu cevherindeki kromitlerde Cr^O.,: % 55.4-% 59.6, A1203: % 5.4-% 9.9, harzbur jitlerdeki kromit lerde ise Alr,0o çoğunlukla % 34.6-% 43.0 arasında bulunmaktadır. Kromitlerin majör oksit değerleri göz önüne alındığında, bantlı cevher ile fay zonu cevherinin benzer bileşimde olma- 3+ 3 + dıkları, bantlı cevherin Al ca, fay zonu cevherinin Cr ca zengin olduğu görülmüş; harzburitlerdeki spinellerin ise kromitten çok Al-Spinel bileşimli oldukları belirlenmiştir. Jeolojik konum, kimyasal bileşim ve Cr içeriğine göre, inceleme alanı ve çevresindeki kromitlerin, Alpin tip kromitlere uyum 3 + 3 + gösterdiği; Al ve Fe değerlerinin yüksekliği gözönüne alınarak, kabuk (=kümülat)-manto (=tektonit) geçiş zonunda oluş tuğu düşünülmektedir.