Zile (Tokat) yöresinin jeolojik ve paleontolojik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada, Zile (TOKAT) yöresinin Jeolojik ve paleon- tolojik özellikleri çeşitli saha ve laboratuvar yöntemle riyle incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma alanındaki en yaşlı birimi oluşturan kim yasal ve kırıntılı sedimanter kayaç kökenli, düşük derece metamorfizma ürünleri olan kuvarsit, kalkşist, mikaşist, metakumtaşı ve gnayslardan oluşmuş metamorfik raatriks ile bu matriks içerisine, havza kenarından metamorfizma önce si gelmiş Perraiyen yaşlı kireçtaşlarmın metamorfizma sı sonucu oluşmuş mermer blokları oluşturmaktadır. Bu mermer bloklarının yaşının Perraiyen olması, blokları içerisinde bulunduran metamorfik matriksin yaşının Permiyen ve/veya daha genç (Permo-Triyas) olduğunu göstermektedir. Turhal Metamorfitleri olarak adlandırılan birimlerin üzerinde a- çısal uyumsuzlukla yer alan Carcurum Formasyonu' nun meta- morfizmadan etkilenmemiş olması, bu metamor fitler in Üst Jura öncesi bir zamanda metamorfizma geçirdiklerini gös termektedir. Metaraorfitlerin içerisinde saptanan kıvrım eksenlerinin, egemen kıvrım eksenleriyle farklı doğrultu da olmaları bu metamorfik birimlerin Üat Jura öncesinde kıvrımlandığını göstermektedir. Çalışma alanında geniş bir alanda yüzlek veren Üst Kretaae (Maeat.rihtiyen) yaşlı Hacılar Formasyonu yaşlı bi rimler üzerinde açılı uyumsuzlukla yer almaktadır. Toplam 239 m. kalınlığa sahip Hacılar Formasyonu;II killi kireçtaşlarmdan oluşan 150 m. kalınlığa sahip Savcı Üyesi ve kumlu kireçtaşlarmdan oluşan 89 m. kalınlıktaki Kayganlı Üyesi'ne ayrılmıştır. Bu formasyondan yapılan al%ı adet ölçülü stratigrafik kesitten alman örneklerin paleontolojik incelemesi sonucunda; Globotruncanella havanensis, Gansserine gansseri ve Apathomphalus mayaroensia biyozonla rı olmak üzere üç adet planktonik foraminifera biyozonları ayırtlanmıştır. Eosen yaşlı Çekerek Formasyonu, yaşlı birimler üze rine açısal uyumsuzlukla ve bir taban konglomerasıyla gelmektedirler, lütesiyen denizi transgresyonu ürünleri olan bu birimler kapalı sığ deniz fa siy esi ürünleri olan ve jipsli, tebeşirli, tüflü kil ta şiarından oluşan Pliyosen yaşlı Kemerkaş Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmiştir. Bölgenin jeolojik evriminde laramiyen, Anadolu ve pi- reniyen fazları oldukça önemli rol oynamışlardır, üst Kre taseden sonra oluştuğu düşünülen bu tektonik hareketlerle güneybatı-kuzeydoğu doğrul tulu kıvrımllanmalar ve bu kıvrımlanma eksenlerine koşut sürüklenim gözlenmiştir. Havsa Pliyosen sonunda tamamen karasallaşmış ve yaşlı birimler taraça çakılları tarafından yer yer örtül müştür. Çalışma alanındaki en genç birimleri alüvyonlar oluşturmaktadır.