Hasançelebi kuzeyinin (Kuzey Batı Malatya) jeolojisi ve volkanitlerin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi

Abstract

ÖZET Hasançelebi kuzeyinde (KB Malatya) yürütülen bu çalışmada, yörenin jeolojik incelemesi ile birlikte, volkanik kayaçlatın mineralojik-petrografik ve jeokimyasal incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde, Hasançelebi kuzeyinde 257 km2 lik bir alanın 1/25.000 ölçekli jeolojik haritası yapılmıştır. Laboratuvar çalışmalarında ise, mineralojik- petrografik ve tüm kayaç ana ve iz element jeokimyasal analizleri gerçekleştirilmiştir. Hekimhan Ofiyoliytli Karışığı (Üst Kretase öncesi) çalışma alanının temelini oluşturmakta, altere bazalt va bazaltik andezit içeren Kızıltepe Volkaniti (Üst Kretase) bir ada yayı volkanizmasıdır.Bu birimin üzerine çörtlü ve oldukça fazla demir içerikli Akçaltepe Formasyonu gelmektedir (Üst Kretase ). Çatalkoyak siyeniti (Paleosen) tüm bu birimleri keser konumludur. Sedimanter istif, transgresif olarak neritik ortamda çökelmiş., mam-kiltaşı-kireçtaş'larından oluşan Yoncalıkoyak Formasyonu (Eosen) ile başlamakta, deltaik-sığ denizel ortamı karekterize eden kireçtaşı ara bantlı kırmızı renkli kiltaşı-marn-kumtaşı-çakı İtası ardalanmasından oluşan Ulugüney Formasyonu (Oligosen) ile son bulmaktadır. Sedimanter birimler üzerine uyumsuzlukla Obuz Riyoliti, Kale Volkaniti, Başkınık Piroklastikleri ve Susuzdağ Volkanitinden oluşan Yamadağ Volkaniti (Miyo- Pliyosen) gelmektedir. Obuz Riyoliti üst kesimlerinde otoklastik breş özelliğinde olup tamamıyla kaolinite dönüşmüştür. Sütünsal yapılı Kale Volkaniti, andezit veII dasitik ve nadirende riyolitik karekterdedir. Başkınık Piroklastikleri, bazaltik ve andezitik karekterli piroklaatik breş, camsı kül tüf, kristal kül tüf, litik kül tüf, aglomera tüfit ve ender olarak da resedimanter oluşumlarla temsil edilmektedir. Akma yapılı Susuzdağ Volkaniti bazalt/bazaltik andezit, mikrolitik bazal/andezitt ve olivin bazalt dan oluşan üç fasiyes ile temsil edilmektedir ve iki evreli bir lav akma dönemine sahiptir, ilk iki fasiyes ilk evre akma dönemine ait olurken üçüncü fasiyes ikinci akma evresine aittir Tüm bu birimler üzerine üst kesimleri travertenimsi killi, marnlı ve çörtlü kireçtaşlarında oluşmuş gölsel ortamı karekterize eden Hamamınsırtı Formasyonu (Piliyosen) uyumsuzlukla gelmektedir. Kızıltepe Volkaniti iz element içeriklerinden dolayı bir yay magmatizmasını temsil ederken, Yamadağ Volkaniti,- yine iz element içeriklerinden dolayı kıtasal levha içi kalkalkalen, kıtasal kabuk tarafından kirletilmiş bir volkanizmayı temsil etmektedir. Yamadağ Volkaniti, Üst Miyosen 'de Arap-Anadolu levhalarının çarpışması ile gelişen KG yönlü sıkışma ve D-B yönlü genişleme rejimine bağlı olarak açılma çatlakları boyunca üst manto malzemesinin, alt kıtasal kabuk malzemesi tarafından kirletilmesi sonucu gelişmiştir.

Ill SUMMARY This study made in the north of Hasançelebi area (NW Malatya) and geologic, mineralogic-petrographic and geochemical investigation of volcanic and surroundig rocks have been aimed. Acordding to this purpose, the geologic map of the study area has been made up in 1/25.000 scale. As for laboratory studies; mineralogic-petrographic and whole rock major and trace element analysis have been done. Hekimhan Ophiolitic melange (Pre-Upper Cretaceous) is the oldest unit in the mapped area which is underlayig by Kizxltepe Volcanics (Upper Cretaceous), consist of altered basalt-andesite and basalt, charecterized as an arc magmatism. Upper Cretaceous aged Akçaltepe Formation made up of cherty and ironferous limestone which has iron formation in high ratio along to its micro fissures and faults. All those unit intruted by Çataltepe Syenite in Paleocene. în the study district sedimantery sequences started with Yoncalikoyak Formation (Eocene) and consist of mainly marl, claystone and limestone alternations, sedimented tarnsgressively in the neritic environmet. Sedimantery sequences have been ended in the Upper Oligocene age with Ulugüney Formation, which is containig claystone-marl-sandstone-conglomerate alternations interbeded with limestone and charecterized deltaic-shallow marine environment. Yamadag; Volcanic group divided into four formatin which are from bottom to top Obuz Rhyolite, Kale Volcanics, Başkınık Pyroclastics and Susuzdağ Volcanics. All of them in the Miyo-Plyocene age and have been observedIV on the sedimentary sequences unconformably. Obuz Rhyolite has a autoclastic breccia at the top of the unit and completely transformed to kaolinite. Kale Volcanics show columnar strucures and consits of andesite, dacite, rarely rhyolite type rocks. Başkınık Pyroclastics are essentially formed of pyroclastic breccia in basalt and andesite charecter. In addition unit is also containing vitric tuff, lithic ash tuff, cyristal tuff, aglomerate and tuffxt with rarely resedimantery occcurences. Susuzdağ Volcanics with flow structure is diveded into three facieses mineralogically and petrographically. These facies made up basalt/andesite- basalt, microlitic basalt/andesite and olivine basalt.According to their mineralogic and structural features, first and second facise are belong to firs lava flow regime, as for third facies is belong to secon lava flow regime. All of those formation underlaying by the Hamammsirti Formation in Pliocene age, is containing travertine at the top of the Formation and cherty limestone with marl, claystone. It occured in a lake environment. According to major oksite and trace element analysis, Kızıltepe Volcanics show an arc volcanism in kal-alkaline and tholeiitic charecter, however Susuzda§ Volcanics show intra plate volcanism with mostly calk-alkaline charecter. Yamadağ Volcanics occured as a result of the collision of Arabian- Anatolian plate in Miyocene age. After collision weidth of the Anatolian plate is decreased, however lengt of the plate increased and big fissures have been developed in N-S direction which are going until the magma, after thoseevents, upper mantle material contamineted with sort of lover contmet material, than volcanic ejected.