Soğukçermik (Sivas) sıcaksu kaynsğı ve civarının hidrojeoloji incelemesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Sivas'a 17 km uzaklıkta bulunan Soğuk çermik kaynağı ve çevresinin hidrojeoloji incelemesini kapsamaktadır. İnceleme alanı 441 km2'lik bir yüzölçüme sahiptir. Çalışmanın amacı, Soğukçermik kaynağının kökenini, potansiyelini ortaya çıkarmak ve çevresinde bulunan soğuksu kaynakları ile hidrojeolojik, hidrokimyasal ilişkilerini tespit etmektir. Bu amaçla çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmalarında inceleme alanındaki birimlerin stratigrafisi (daha önceki çalışmalar incelenerek) belirlenmiştir. İnceleme alanının temelinde Üst Paleozoyik - Alt Mesozoyik yaşlı meta- morfikler bulunur, bunun üzerinde tektonik dokanakla ofiyolitli karışık gelmektedir. Tersiyer birimleride bu birimler üzerinde uyumsuz olarak gözlenmektedir. Soğukçermik kaynağı ve çevresindeki altı adet su kaynağının kimyasal bileşimini, aylık ve mevsimlik değişimlerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini tesbit etmek amacıyla aylık periyotlar halinde bir yıllık süreyle su analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonucunda Soğukçermik kaynağı, Hasanefendi deresi kaynağı ve Zöhrep çeşmesi kalsiyum bikar bonattı sular, Kızılırmak, Seyfe kaynağı ve Göydün kaynağının sodyum klorürlü sular, Beypınarı çeşmesinin ise kalsiyum sülfatlı sular olduğu belirlenmiştir. Bu kaynakların mevsimsel değişimlerinde ise yağışlı mevsimlerde iyon içeriklerinin azaldığı, kurak mevsimlerde ise arttığı gözlenmiştir. Soğukçermik kaynağı çevresinde yapılan jeofizik çalışmalarına göre örtü kayaç Pliyosen yaşlı gevşek tutturulmuş çakıltaşı, kumtaşın- dan, rezervuar kayaç ise Eosen yaşlı kireçtaşlanndan oluşmaktadır. 180 ve Döteryum analizleri sonucuna göre Soğukçermik kaynağı kökeni meteorik sulardır. Trityum sonucuna göre Soğukçermik kaynağı yaşının tahminen 50-90 yıl arasında olduğu tespit edilmiştir.

SUMMARY This study includes hydrogeological investigation of the Soğukçer- mik spring which is 17 km distant from Sivas and its vicinity. The study area is about 441 km~ The objective of the study is to determine the origin, potential of the Soğukçermik spring and its hydrogeological and hydrochemical rela tions with the other spring around. Various studies has been carried out to reach the objectives. In field studies the stratigraphy of the rocks in the study area has been determined. The basement consist of the Upper Paleozoic-Lower Mesozoic metamorphic rocks and these ones are overlian tectonically by ophiolitic complex. Tertiary units overlie unconformly the other rock units. Periodical (one month inverval) water analyses have been done on the samples from Soğukçermik spring and six springs in the area to de termine water chemistry, montly and seasonal changes in the compositi on and the connections between springs. According to results of the water analyses; Soğukçermik, Hasanefendi deresi springs and Zohrep fountain waters are calcium bicarbonate type; Kızılırmak river, Seyfe and Göydün springs waters are sodium chloride type; Beypman fountain water are calcium sulphate type. Seansonal changes indicate that in rainy seasons ion concentrations decrease and in dry seasons increase. Geophysical investigation results show that the cap rocks consist of Pliocene aged conglomerate, sandstone and reservoir rocks consist of Eocene aged limestones. Oxygen - 18 and deuterium data indicate that Soğukçermik spring water is meteoric origin. According to tritium data the age of the Soğukçermik spring water is estimated to be 50 - 90 years.