Çaldıran (Van)-Nermik arasında Çaldıran fayının jeolojik ve tektonik özellikleri

Abstract

oz İnceleme alanında kaya stratigrafi birimlerinin büyük çoğunluğu nu, volkanik kayaçlar oluşturmaktadır. Yörede en yaşlı birim olarak Per- miyen yaşlı, rekristalize kireçtaşlan ile temsil edilen Yamanyurt Formas yonu gözlenmektedir. Gri, bej renkli olan kireçtaşlan yer yer şistozite özelliği göstermektedir. Fosil açısından formasyonun özellikle üst kesim leri fakirdir. încekesitte saptanan fosillere göre bu kireçtaşlan sığ denizel ortam ürünüdür. Bölgede temeli oluşturan Yamanyurt Formasyonu 'na ait rekrista lize kireçtaşlan üzerinde ilk kez bu çalışmada tanımlanan Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı, Kösedağı Volkanitleri olarak adlandmlan volkanik kayaç lar yeralmaktadır. Bu volkanitlerin çıkış merkezleri Etrüsk, Azizan, Mey dan Dağı ve Aladağlar olup, ilksel morfolojik özellikleri kaybolmuştur. Volkanizma, kalkalkalen özelliktedir. îki farklı faz ürünü olarak, ande zitler ve üzerinde bazaltlar gözlenmektedir. Andezitler Eşekbatan Ande ziti, bazaltlar ise Sankök Bazaltı olarak bu çalışmada adlandmlmıştır. Kösedağı Volkanitleri üzerine Kuvaterner yaşlı Tendürek Volkanitleri gelmektedir. Bu volkanitler de, Şehittepe Tüfü, Sellik Bazaltı ve Kuskun- kıran Bazaltı olarak üyelere aynlmıştır. Doğu Anadolu'daki en genç vol kanik kayaçlar olan Tendürek Volkanitleri alkalen özelliktedir. Kuskun- kıran Bazaltı olarak adlandmlan üyeye ait bazaltlar Çaldıran ilçesinin 3 km kuzeyine kadar akmışlardır. İncelemenin odağına oluşturan 1976 Çaldıran Deprem Fayı, çalış ma alanında KB-GD doğrultusunda uzanmaktadır. Deprem sonrasında ortaya çıkan fayın yüzey kınk izi çalışma alanında tek bir kınktan ziya de, birbirine paralel olarak uzanan, atlamalar gösteren kınklar şeklinde bir zon içerisinde, açık bir şekilde izlenmektedir. Bu zon içinde faylan- maya bağlı olarak meydana gelmiş olan, basınç sırtlan, çöküntü alanlan, uzamış vadiler, su kaynaklan, küçük heyelanlar, ötelenmiş dere yatağı ve su arkı gözlenmektedir. Yer değiştirmenin sağ yanal bir hareket oldu ğunu kanıtlayan verilen saptanmıştır. Günümüzde de meydana gelen hissedilebilir nitelikteki küçük sarsıntılar fayın, halen aktif olduğunu ka nıtlamaktadır.