Bakteriyel ve kostik liç yöntemiyle linyitlerden kükürt giderimi araştırılması

Abstract

11 ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BAKTERİYEL VE KOSTİK LİÇ YÖNTEMİYLE LİNYİTLERDEN KÜKÜRT GİDERİMİ ARAŞTIRMASI Salih AYDOĞAN Cumhuriyet Üniversitesi Fenbilimleri Enstitüsü Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman Prof. Dr. Mehmet CANBAZOĞLU Ülkemiz ve dünyada ekonomik gelişmeye paralel olarak enerji ihtiyacıda artmaktadır. Temel verilerde bir değişiklik olmadığı takdirde Türkiye 2000'li yıllarda enerji açısından dışa bağımlı olacaktır. Bu açıdan ülkemiz için büyük öneme sahip kömür rezervlerinin rasyonel bir şekilde üretilmesi ve tüketime hazırlanması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle Gemerek (Sivas) yöresinde bulunan ve 1 milyon tonun üzerinde bir rezerve sahip olan kömürlerin kükürtünden arındırılma olanaklarının araştırılmasına ihtiyaç duyulmuştur,, Bu çalışmada Gemerek (Sivas) yöresinde bulunan kömür rezervlerine ait kömürlerin kükürtünün bakteriyel liçing ve kostik liçing yöntemleriyle arındırılması olanaklarının araştırılması yer almaktadır. Gemerek yöresi kömürleri ortalama olarak %6.45 toplam kükürt içermektedir. Bakteriyel liçing araştırma sonuçlarına göre; S. solfataricusHI bakterisi ile %23.10, T. ferrooksidans bakterisi ile %15.97 oranlarında toplam kükürt arındıranı sağlanmıştır. Kostik Liçing araştırma sonuçlarında ise, -45 pim tane boyutunda ve 200 °C'de %36.90 kömür kazanım verimi ile %37.43'lük bir kükürt giderimi sağlanırken, yanabilir kükürt oranı %5.32'den %0.16 değerine düşmüşür. Deneysel çalışmalar, sonuçlar ve öneriler bölüm 4,5,6, ve 7'de verilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Sulfolobus solfataricus, Thiobacillus ferrooksidans, Kostik Ekstraksiyon, Kükürtten Arındırma

Ill ABSTRACT M. Sc. Thesis INVESTIGATION OF SULPHUR REMOVAL FROM LIGNITE BY MEANS OF BACTERIAL END COSTEK LEACHING Salih AYDOĞAN Cumhuriyet University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Mining Engineering Supervisor Prof. Dr. Mohmet CANBAZOĞLU The energy demand is increasing parallel to economic development in Turkey and World. During the years of 2000, Turkey will not be able to produce its own energy requirement if basic data do not change. Therefore it is very important for Turkey to produce its coal a economically and prepare for consumption. For this purpose, it is necessary to study the removal of sulphur from the coal loented in Gemerek region whith has a reserve of neenly aue bilhuin temp. In this study, the possibility of sulphur removal by means of bacterial leaching and kostic leaching is investigated. The sulphur concent of Gemerek coal is about %6.45. The results of badenul leaching show that, S. solfatarial bacteric removes 23.10%, T. ferrooksidans bacteri removes %15.97 of sulphur. The results of kostic leaching showet that, at 200 °C and -45 Jim size with 36.90% coal recovery, 37.43% of sulphur is removed, and buinable sulphur rate decreased from CJ5.32 to %0.16. Experimantel studies, possible flow charts, results and suggestions are given in the Chapter 4, 5, 6 and 7. Key Words: Sulfolobus Solfntnricus, Thiobacillus Ferrooksidans, Costik Extraction, Sulphur Removal.IV ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR Bu çalışmada Gemerek (Sivas) yöresi kömürlerinin Bakteriyel ve Kostik Liçing yöntemleriyle kükürt giderim imkaları araştırılması çalışmaları yapılmıştır. Tez çalışmasının her aşamasında büyük ilgi ve desteklerini gördüğüm, yapıcı eleştirileri ile beni yönlendiren C.Ü. Mühendislik Fakültesi Dekanı Danışman Hocam; Sayın Prof. Dr. Mehmet CANBAZOĞLU'na ve Sayın Maden Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet DEMİRCİ'ye teşekkürlerimi sunarım. Deneysel çalışmalarımda yardım ve aydınlatıcı bilgileri ile çalışmalarımı yönlendiren Sayın Öğretim Görevlisi Meliha CANBAZOĞLU ve Uzman Turabi GÜNEŞ'e ayrı ayrı teşekkür ederim. Tez çalışmam boyunca ilgi ve yardımlarını esirgemeyen ve deneyimlerinden yaralandığım Sayın Yrd. Doç. Dr. Yakup CEBECİ'ye analizlerimde bana yardımcı olan Sayın Uzman Deniz BİNGÖL ve İbrahim KULAKSIZ'a teşekkür ederim.