Çanakkale Boğazı, Nara burnu civarındaki scyphozoa ve ctenophora türleri ile bunların bölgedeki dağılımlarının araştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın materyali, Çanakkale Boğazındaki, Scyphomedusae (Aurelia aurita, Rhizostoma pulmo, Chrysaora hysoscelld) ve Ctenophora türlerinin {Mnemiopsis leidyi, Pleurobranchia pileus) mevsimsel dağılımı ve bazı türlerin biomasını belirlemek amacıyla Eylül 2000- Ekim 2001 aylan arasında 500 H göz açıklıklı Hensen tip plankton ağı ile toplandı. Tespit edilen Scyphomedüzlerin hepsi denizlerde yaşarlar. Akdeniz'de 12 tür tespit edilmiş olmasına rağmen (TREGOUBOFF et ROSE, 1957), araştırma alanımız olan Çanakkale Boğazı'nda üç Scyhpomedüz türü bulunabilmiştir. Bunlar Aurelia aurita, Rhizostoma pulmo, Chrysaora hysoscella'dır. Okyanuslarda ve açık denizlerde yaşayan, yakıcı hücreleri (nematosit) insan hayatı için tehlike arz eden, çeşitli hastalıklara neden olan ve hatta inşam öldürebilen tehlikeli formlarına bölgemizde rastlanılmamıştır. Aurelia aurita 'nın araştırma alanındaki bioması metreküpte 3 ile 139 g arasında ölçülmüştür. Aurelia aurita populasyon yoğunluğu en az 60 birey / m2 ve en yüksek birey sayısı 329 birey olarak bulunmuştur. Mnemiopsis leidyi bolluğu 1 ile 30 birey/ m2 arasında değişmiştir. Mnemiopsis leidyi biomas ve bolluğu kışın en yüksek noktaya ulaştığı anda Aurelia aurita miktarı azalmıştır. Buna karşın Aurelia aurita'nın bolluğu yaz periyodu sonu en yüksek değere ulaşmıştır. Küçük boylu Mnemiopsis leidyi bireylerine kış aylarında rastlanmakta; yaz periyodunda ise daha büyük boylu bireyler çoğunluğu oluşturmaktadır. Aurelia aurita bireylerinin boydaki artışları Temmuz ayı sonuna kadar devam etmiş ve Ağustos'ta daha küçük boylu bireyler gözlenmiştir. Çanakkale Boğazında yavru deniz analarının görülmesi ilkbaharda özellikle 14-16 °C sıcaklıkta ve sahile yakın kesimlerinde olmaktadır. Yoğun şekildeki üremenin ise mart ayında meydana geldiği gözlenmiştir. 41Mikroskop altında yapılan mide içeriği analizlerinde, Mnemiopsis leidyi ve Aurelia aurita'nın besinini `Copepod` ve `Yumuşakçaların `; Pleurobranchia pileus türünün besinini ise `Copepodların` oluşturduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çanakkale Boğazı, Aurelia aurita,, Mnemiopsis leidyi, Deniz anası, Scyphozoa ve Ctenophora. 42

SUMMARY Samples were collected in the period from September, 2000 to October 2001. To determine the spatial the spatial distribution of Scyphozoa {Aurelia aurita, Rhizostoma pulmo,Chrysaora hyssocella) and Ctenophora {Mnemiopsis leiydi, Pleurobrachia pileus) species and their biomass in three different seasons; winter,spring and summer in the Dardanelles. The samples were obtained by using a 500 u net. All the Scyphozoa investigated to data with marine inhabit of habitats. The Scyphozoa fauna of Mediterranea is represented with, 12 species, though other oceans claim higher number (TREGOUBEFF at ROSE, 1957). During the course of this study : in the selected area of Dardanelles, only three species were encountered. These species are Aurelia aurita, Rhizostoma pulmo and Chrysaora hysoscella. It was observed that species form patchy aggregetions. An average biomass of about 3 and 139 g m~2 was measured for Aurelia aurita. Aurelia aurita was the least abundant with 329 individuals/ m2 and while Mnemiopsis leidyi was the most. The abundance of Mnemiopsis leidyi varied between 1 to 30 inds/m`2 the biomass and abundance of Mnemiopsis leidyi peaked in winter when the quantity of Aurelia aurita dropped. However the abundance of Aurelia aurita and Pleurobrachia pileus peaked in summer. Collection of Mnemiopsis leidyi samples, small in size coincides with winter months and they reach to their maximum size in summer. Although its continous reproduction, according to its size Mnemiopsis leidyi produces two peaks, coinciding with winter and summer months, the largest peak beingin summer. Lenght classes of Aurelia aurita in early spring and late summer are as follows: newly hatches indivuals and larger individials. The increase in the moon disc diameter of Aurelia aurita in the Dardanelles storted in March and continued till the end of July and the decrease in disc diameter was observed in Agust. Release of ephyrae took place in spring in a temperature range of 14-16 °C. Main 43peak of generatia occured in March. The analysis of stomach contents of Mnemiopsis leidyi and Aurelia aurita under microscope showed that copepods and molluscs form their main diet while the stomach content of Pleuröbrathia pileus consisted mainly of copepods. Key Words: Dardanelles, jellyfish, distribution, Aurelia aurita, Mnemiopsis leidyi 44