Alerjik proktokolitli süt çocuklarının karakteristik özellikleri ve klinik seyri etkileyen faktörler

Abstract

Amaç: Besin proteini ilişkili alerjik proktokolit (BPİAP), erken süt çocukluğu döneminde rektal kanama ile başvuran ve genellikle sağlıklı görünümlü bebeklerde gözlenen bir yaş altı kolitin başlıca nedenlerindendir, prognozu iyidir. Prevalansı, tanısı, tedavisi, prognozu ve prognozu etkileyen faktörler ile ilgili veriler sınırlıdır. Amacımız, kliniğimize başvuran ve alerjik proktokolit tanısı alan süt çocuklarında hastalığın karakteristik özelliklerini, izlem süresindeki klinik seyrini, klinik seyir sürecini ve tolerans gelişimini etkileyen faktörleri araştırmaktır.Hastalar ve yöntem: Retrospektif kesitsel olarak planlanan çalışmamız, Ocak 2016-Haziran 2017 tarihleri arasında Balıkesir Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Pediatrik Gastroenteroloji ile Pediatrik Solunum ve Alerji Polikliniklerine başvuran; besin proteini ilişkili alerjik proktokolit tanısı alan iki yaşın altındaki hastalarda gerçekleştirilmiştir. Hastaların dosyaları, hazırlanan veri toplama formuna göre incelenmiş, tüm hastaların başvuru yakınması, semptomların başlangıç yaşı ve tanıya kadar geçen süre, eşlik eden semptomlar, ayrıntılı beslenme öyküsü ile çocuğun ve ailenin demografik özellikleri, başvuru ve izlem süresindeki fizik muayene bulguları değerlendirilmiştir.Alerjik proktokolit tanısı Avrupa Alerji ve Klinik İmmünoloji Akademisi besin alerjisi kılavuzları ve ABD Besin Alerjisinin Tanı ve Yönetim Yönergeleri'nde önerilen kriterlere göre belirlendi. Kanlı ve/veya mukuslu gaita öyküsü olan, genel durumu iyi, enfeksiyon ve enflamasyonla ilgili diğer etiyolojik faktörleri dışlanan ve eliminasyon diyetine yanıtlı hastalar çalışmaya dahil edildi. Hastalar klinik seyirde etkili faktörler ve tolerans gelişimi açısından değerlendirildi.Bulgular: Çalışmaya başvuru sırasındaki yaş ortalamaları 4,17±3,05 ay olan 107 hasta dahil edildi. Hastaların semptomlarının başlangıç yaşı ile başlangıç zamanından tanıya kadar geçen süre ortalamaları sırası ile, 2,53±2,29 ve 1,54±1,47 ay olarak belirlendi. Olguların 58'i (%54,2) kız idi. Altı ayın altında tanı alan hastaların oranı %86,9 olarak saptandı. Anne eğitim düzeyi ile tanı alma yaşı arasındaki ilişki değerlendirildiğinde eğitim düzeyi daha düşük annelerin bebeklerinin daha erken tanı aldığı belirlendi (p<0,05). Hastaların 82'sinde (%76,6) kanlı dışkılama en sık saptanan bulguydu, ek olarak da egzama, ishal, kolik, kusma, kabızlık gibi eşlik eden bulgular da gözlendi. Atopik dermatitli hastalarda mukuslu dışkılama, dermatiti olmayanlara göre anlamlı olarak yüksekti (p>0,05). Hasta grubunun tamamına yakını (%96,3) semptomların başladığı dönemde anne sütü almakta idi. Hastaların %91,3'ünde (n:94) inek sütü, %37,9'unda (n:39) dana eti sorumlu besinler olarak saptandı, ayrıca yumurta, fındık-fıstık, tahin-susam içeren besinler, deniz ürünleri, baklagil, buğday ve bezelye de sorumlu alerjenler arasında idi. Pastörize veya geleneksel süt tüketimi ile başvuru yakınmaları arasında anlamlı farklılık saptandı (p>0,05). Çalışma süresinde hastaların 61'inde (%57) tolerans geliştiği ve ortalama tolerans gelişme zamanının 14,46±4,26 ay olduğu gözlendi. Tolerans gelişme zamanı birinci yaşta %41, iki yaşından sonra ise %96,7 olarak belirlendi. Hastaların ve ailelerinin demografik özellikleri, bebeklerin başvuru yakınmaları, semptomların özellikleri, atopik dermatit ve ailede atopi öyküsü ve tüketilen süt ürününün çeşidi ile tolerans gelişimi arasında anlamlı farklılık bulunmadı (p>0,05).Sonuç: Kanlı dışkılama en sık başvuru yakınması olarak saptandı. Alerjik proktokolitli olgularımızda yaygın olarak saptanan sorumlu besin inek sütü, en sık eşlik eden alerjik hastalık atopik dermatit idi. Hastalığın hafif klinik bulgularla seyrettiği, ortalama 1 yaş civarında tolerans geliştiği gözlendi. Büyükbaş hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı ilimizde sık görülen alerjik proktokolit açısından olguların dikkatle izlenmesi ve ailelerin farkındalığının arttırılması gerektiği düşünüldü.Anahtar kelimeler: Alerjik proktokolit, etkili faktörler, klinik seyir, süt çocuğu

Objectives: Food protein induced allergic proctocolitis (FPIAP), is the one of the main reasons of colitis in a well appearing infant. It is characterized by the presence of mucoid and/or bloody stools. There is a scarcity of data about the prevalence, diagnosis, treatment and factors affecting prognosis. Our objective was to examine the characteristic properties of FPIAP patients during follow up period, the risk factors that have effects on clinical course and tolerance development.Materials and Methods: This cross-sectional retrospective study was performed in Balikesir University Faculty of Medicine Health Practice and Research Hospital Department of Pediatric Gastroenterology and Pediatric Allergy, between January 2016 and June 2017. The referral symptoms, age of onset of symptoms, accompanying symptoms, detailed nutrition story, demographic characteristics of the child and family, physical examination findings at referral and during the follow-up were evaluated. The diagnosis of FPIAP has been defined according to the criteria suggested in the European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI) food allergy and anaphylaxis guidelines and the expert panel report (Guidelines for the Diagnosis and Management of Food Allergy in the United States). Patients with good general condition who having blood and/or mucus in stool were included in the study. Any other conditions that may cause bloody diarrhea were ruled out. Patients were evaluated with respect to factors which are effective in clinical course and tolerance development.Findings: One hundred and seven patients were included in present study. The mean age was 4,17±3,05 months at the time of admittance. Fifty eight (54.2%) of the cases were female. A total of 86.9% of the patients were diagnosed under six months. The mean age of onset of symptoms was 2,53±2,29 months. When the relation between maternal education and age of diagnosis was evaluated, it was determined that the babies of the mother with lower educational level were diagnosed earlier and the difference was significant (p<0.05). Bloody stool was observed in 82 (76.6%) patients. In addition, bloody stool accompanied the symptoms which eczema, diarrhea, colic, vomiting and constipation. Mucus in stool was significantly higher in patients with atopic dermatitis than in those without dermatitis (p>0.05). Nearly whole of the patient group (96.3%) was receiving breast milk at the onset of the symptoms. Cow's milk and beef was responsible for FPIAP in 91.3% and 37.9% of the patients respectively; eggs, nuts-peanuts, tahini-sesame-containing foods, seafood, legumes, wheat and peas were also responsible allergens. It was determined that 69.1% of consumed milk was fresh milk prepared by traditional methods and 30.9% was pasteurized milk and there was no significant difference between the type of consumed milk and the complaints of the patients (p>0.05). During the study period, it was observed that 61 of the patients developed tolerance (57%) and mean tolerance time was 14.46 ± 4.26 months. In our study 41% of the patients acquired tolerance to the offending food by one year of age, 96.7% by two years. There was no statistically significant difference determined among demographic characteristics of patients and their families, referral symptoms, atopic dermatitis and family history of atopy and there was no significant difference between the type of consumed milk product and tolerance development (p>0.05).Conclusion: Our results revealed that bloody stool is the most common symptom in infants for FPIAP. Cow's milk was a triggering factor in majority of patients and accompanying allergic disease was atopic dermatitis. FPIAP is a benign disease with good prognosis and resolution of symptoms is usually within 1 year but it can also last longer in some cases. It was thought that cases should be carefully monitored and awareness of the families should be increased in terms of allergic proctocolitis which is frequently seen in our province where livestock is done intensely.Key words: Allergic proctocolitis, clinical course, effective factors, infantile child