Graph teorisiyle uzman sistemlerin oluşturulması

Abstract

oz Bu tez, bir graph tekniği olan GERT (Grafiksel Yeniden Gözden Geçirme Tekniği) tekniği ile üretim verilerini kontrol etme ve bu üretim hattının oluşum sürecini uzman sistemler yardımıyla algoritmik olarak tanımaya çalışmak amacıyla hazırlanmıştır. Sözü geçen bu yapılar ilk önce kavramsal anlamları ile tanıtılmış özetler ve tanımlar yapılmış, ardından her yapı ayrı ayrı başlıklar altında bölümlenmiştir. İlk önce Graph teorisi, kullanılan terimler, şekiller yardımıyla izah edilmiş, ardından bu teoriyle ilgili GERT tekniği tanıtılmaya çalışılmıştır. GERT için verilen işletme örneğinde bir iş merkezine ait prosesler tanımlanarak, bunlar arasındaki aşamaların alacağı sürelerin istatistiksel olarak bulunması amaçlanmıştır. Burada, süreçler ile ilgili ortalama işlem süreleri tayin edilmiş ve moment çıkaran fonksiyon yardımıyla toplam geçiş süresi hesaplamaları yapılmıştır. Ardından Üretim sistemi çeşitleri incelenmiş, ürün bazında, üretim şekli bazında bir çok dallara ayrılabileceği görülmüştür. Üretim planlama ve kontrol ile ilgili temel kavramlar açıklanmıştır. Bunun nedeni ise, incelenen örnek işletmenin üretimi hakkında bir fikir yürütebilmek için, gerekli terim ve yapıların daha önceden verilmesi sağlanmıştır.Bu planlama sayesinde, işletmenin kısa ve uzun vadedeki kar-zarar analizleri, performans ölçütleri, işgücü ve malzeme planlaması belirlenebilir ve ya en azından bu kriterler hakkında yorum yapabilme imkanı sağlar. Daha sonra uzman sistemler üzerine tanımlamalar yapılmıştır. Bu sistemler herhangi bir karmaşık sistemde, uzman bir kişinin yaptığı bir işi yapabilen bir bilgisayar programıdır. Bu sistemlere danışma niteliği taşıyan, analiz ve sınıflandırma yapabilen, teşhis koyabilen vb. gibi uzmanlık talep eden işler yapabilen bilgisayar programlan sınıfları da denebilir. Ardından, söz konusu fabrikanın üretim şekline paralel olarak hali hazırda gözle görülür bir problemi olup olmadığı araştırılmış ve tespit edilen problemler için uzman sistem olmaya müsait yapı ve algoritmalar geliştirilmeye çalışılmıştır. Burada Görülen problem, üretim proseslerinin, (işletmenin kimyasal üretim yapan bir fabrika olması nedeniyle) işleyişi sonucunda yapılan ürün kalite ayrım aşamalarının manuel olarak yapılması ve bunun hem zaman alması ve hem de güvenirliliğinin düşük olması durumudur. Anahtar kelimeler (deyimler): Graph Teorisi, GERT, Üretim Sistemleri, Üretim Planlaması, Uzman Sistemler, Yapay Zeka, Algoritmik Yapılar

ABSTRACT This thesis purposes to control data of a production process line and describe these processes algorithmically by expert systems. These structures were explained with conception means and necessary summaries and descriptions were done. In every part, these structures were supported by topics, by tables, and by schedules. Firstly, Graph theory, was explained supporting some terms, schedules. After these explanations, Graphical Evaluation Review Technique was described. Then, kinds of Production System were showed. It can be seen that the production system has some branches. The main concept of production planning and control was searched because of, generating ideas about the plant production. It must be accepted that production planning is so important from small producer to large administration. Due to this planning, it can be defined profit-loose analysis in short and long term and performance criterions, material and labor planning by production planning. For GERT example, the processes were defined in the plant and the times of these processes were tried to determine by statistically. In this case, the averages of process times were matched and by Moment Generating Function, total transforming times calculations were made. After this part, expert system was explained. These systems, those are programming, can do works, which only can be made by experts. On the other hand, it can be said that these system can counsel, analysis and classificate. Then the example, about expert system, was given that, seeable problems on the production line in the plant. Especially, the last process, Production Quality part runs manually. This situation can be cause wasting time and lowing sensibility level. Key Words: Graph Theory, Algorithms, GERT, Production Planning, Production Systems, and Expert Systems. II