Bazı metal komplekslerinin TLC/IR birleşik sistemi ile tuz kaması yöntemi kullanılarak ayrılması ve tanısı

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi Bazı Metal Komplekslerinin TLC/IR-Birleşik Sistemi ile Tuz Kaması Yöntemi Kullanılarak Ayrılması ve Tanısı Ramazan GÜRKAN Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Danışman:Yrd.Doç.Dr. Şahin SAVAŞÇI Karışımları ayırmakta etkin bir analitik sistem olan TLC ile saf bileşenlerin kesin tanısını yapmakta ideal bir yöntem olan IR-spektroskopisiyle bazı metal komplekslerinin nitel ayrılma ve tanınma olanaklarının araştırılması amaçlanmıştır. Sodyum-Dietilditiyokarbamat, 1,5-Difeniltiyokarbazon ( Dithizon ) ve 8- Hidroksi kinolin ligandlan kullanılarak belli bir pH ya da pH aralığında bazı metal katyonlarının kompleksleri hazırlanmıştır. Bu metal komplekslerinin hazır ve laboratuarda hazırlanan TLC tabakaları üzerinde optimum ayrılma koşulları ve Rf değerlerinin tekrarlanabilirliği araştırılmıştır. Adsorban olarak silika jel kökenli dört farklı Silika jel ( Silika jel-60H, 6OHF254, 6OPF254 ve 6OGF254. ) ve çözücü sistemi olarak polariteleri farklı çözücü ve çözücü sistemleri kullanılmıştır. Nötral metal komplekslerinin bağıl olarak adsorpsiyona dayanan TLC ile ayrılmalarında, diklormetan, benzen.toluen ve ksilen gibi orta şiddette polariteye sahip çözücü ya da çözücü sistemleri yürütücü olarak kullanılmıştır. Metal komplekslerinin Rf değerleri ; Aynı çözücü yada çözücü sistemiyle farklı adsorbanla kaplanmış TLC tabakaları üzerinde yürütülerek, aynı adsorbanla kaplanmış TLC tabakaları üzerinde farklı çözücü veya çözücü sistemiyle yürütülerek, aynı adsorbanla kaplanmış TLC tabakaları üzerinde çözücü sisteminin bileşimini değiştirerek yürütmeyle, aynı adsorbanla kaplanmış TLC tabakaları üzerinde aynı çözücü veya çözücü sistemiyle tek boyutlu çoklu yürütme yapılarak belirlenmiştir.Tek boyutlu çoklu yürütme, tabakanın aynı mobil fazla aynı yönde ve aynı göç uzaklığında tekrarlanır biçimde yürütüldüğü bir yürütme tekniğidir.Bu teknik, kromatogram üzerinde beneklerin daha düşük Rf aralığında ( ^ 0.5 ) ayrılmasına imkan sağlar. Tabaka, mobil fazı buharlaştırmak için yürütmeler arasında yürütme tankından çıkartılır.Herbir yürütme sonunda bu işlem tekrarlanır. Bu işlemle bir dizi kromatografik ölçümün tekrarlanırlığı istatistiksel olarak belirlenir. Aynı adsorban ve aynı çözücü veya çözücü sistemiyle N=5 veya 6 ölçüm serisi için tek boyutlu çoklu kromatogram yürütmelerinden elde edilen alıkonma faktörleri, Rf için standart sapmalar ve bağıl standart sapmalar belirlenmiştir. Standart sapma boyutunda aynı ve birbirine yakın Rf değerleri veren metal komplekslerinin kesin tanısı için,, komplekslerin Tuz Kaması ucunda zenginleştirilerek IR-spektrumlan alınmıştır. Bu spektrumlardan herbir kompleks türün kendine özgü ayırdedici soğurma bandıyla ayrılabileceği görülmüştür. Herbir kompleks için spesifik olan bu ayırdedici soğurma bandlarının olası nicel çalışmalarda referans spektral bandlar olarak alınabileceği öngörülmüştür. Ayrılmayan kompleks türler için IR-spektrofotometresinin TLC dedektörü olarak kullanılmasıyla daha etkin ve başarılı bir nitel analiz yapılabileceği sonucuna varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: TLC, Tuz Kaması, Karekterizasyon, Dedeksiyon, TLC/IR

II SUMMARY M.Sc. Thesis Separation of Some Metal Complexes by TLC, and Its identification IR- Spectroscopy After Preconcentration with The Use of Wick Stick. Ramazan GÜRKAN Cumhuriyet Üniversitesi Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Chemistry Supervisor Yrd. Doç Dr. Şahin SAVAŞÇI It has been aimed to be investigated the possibilities of qualitative separation and determination of some metal complexes by combination of TLC which is an effective analytical system to separate mixtures and IR-spectroscopy which is an ideal method to make a precise identification of pure components. It has been prepared complexes of some metal cations in a predeterminated pH or pH range by using of sodium-diethyldithiocarbamate, l,5.Diphenyl thiocarbasone (dithizone ) and 8-Hiydroxe chinoline (oxine ) ligands. It has been investigated the reproducabilities of Rf values and optimum separation conditions of this metal complexes on precoatedTLC plates and homemade TLC plates by hand skill. Four different adsorbent with Silica-gel origin were used as an adsorbent/stationary phase in this study. This adsorbents are Silica gel-60H, 6OHF254, 6OPF254. and 6OGF254. sorbents. Solvent and solvent systems which have different polarities were used as a solvent sytems/mobile phase. It has been used solvent and.solvent systems which have medium intensity polarity as benzen, toluen, xsilen as eluent. Rf values of metal complexes were determined; by developing on TLC plates which is coated with different adsorbent with same solvent or solvent system, by developing on TLC plates which is coated with same adsorbent with different solvent or solvent system, by developing on TLC plates which is coated with same adsorbent with changing the composition of solvent system,by making unidimensional multiple development on TLC plates which is coated with same adsorbent with same solvent or solvent system. Unidimensional multiple development is a development technique in which TLC plate is developed repeatedly for the same distance in the same direction with the same mobil phase. This technique improves the resolution of metal complexes on TLC plates. The plate is removed from the development tank between developments to evaporate the mobil phase. This operation is repeated after each development. The reproducability of a series chromatographic measurement is statistically determinated by this operation. It has been determined standart deviations and relative standart deviations for retention factors, Rf values which is obtained from unidimensional multiple chromatogram developments for N=5 or 6 measurement series by using same adsorbent and same solvent or solvent system. In according to standart deviations of metal complexes, it has been taken to IR-spectrums after metal complexes are preconcentrated at the end of Wick Stick for precise identifications of metal complexes which give overlapped bands, and give Rf values which is close to eachother, and give complexes which has same colour as metal complexes. It has been found to be separable of each complexes with specific absorbance bands by using this IR- spectrums. It has been kept in mind to will be able to use of this specific absorbance bands as reference spectral bands in the possible quantitative studies. It has been concluded to will be made a very effective and successful qualitative analysis for unseparated complex compounds by using IR-spectrophotometer as TLC dedector. Key Words: TLC, Wick Stick, Charecterisation, Dedection, TLC/IR