Malatya metamorfitlerinin (Yeşilyurt güneydoğusu) mineralojik-petrografik incelenmesi

Abstract

V ÖZET Yüksek Lisans Tezi MALATYA METAMORFİTLERİNİN (YEŞİLYURT GÜNEYDOĞUSU) MİNERALOJİK-PETROGRAFİK İNCELENMESİ Zeynel BAŞIBÜYÜK Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr.Hüseyin YALÇIN Doğu Torosların bati kesimini temsil eden allokton birimlerden birini de Yeşilyurt çevresinde (Malatya güneybatısı) yüzeyleyen Permo-Karbonifer yaşlı metamorfik kayaçlar oluşturmaktadır. Malatya metamorfitleri veya Malatya Metamorfik Masifi olarak bilinen istifin metamorfizma derecesi ve metmorfizmayı sağlayan etkenlerin önem sırası ile gömülme türünün (sedimanter veya tektonik) araştırıldığı bu çalışmada, ölçülü kesit boyunca alınan toplam 277 adet örnek üzerinde ince-kesit petrografisi ve X-ışınlan difraksiyonu çözümlemeleri (tüm kayaç ve kil fraksiyonu, illit `kristalinite`, fillosilikat politipleri, muskovitlerin d(060) veya b0 değerleri, muskovitin paragonit bileşeni veya Na içeriği, kloritlerin yapısal formülleri) yapılmıştır. Metamorfik kayaçlar klastik dokuyu bütünüyle kaybetmiş olup, çoğunlukla granoblastik dokulu meta-karbonatlardan (mermer, sleyt laminah mermer, yer yer dolomitik mermer, muskovit- veya klorit-mermer ve kuvars-mermer) ve meta-pelMerden (fillit, fillitik sleyt ve arduvaz/sleyt) oluşmaktadır. Genellikle buruşma tipi sleyt dilinimi gösteren meta-pelitler çok düşük dereceli metamorfizmanın iğnemsi yapı ve muskovit-klorit matriks biçiminde ifade edilen 4.dokusal zonuna karşılık gelmektedir. Meta-karbonatlar,VI başlıca kalsit ve/veya dolomit, daha az miktarda muskovit, klorit ve kuvars; meta-pelitler ise mika, klorit, kuvars, ortoklaz, plajiyoklaz, kalsit ve götit içermektedir. En sık gözlenen fillosilikat parajenezleri; muskovit + klorit, muskovit + klorit + paragonit, muskovit + klorit + paragonit + dikit'dir. Bazı örneklerde muskovit + klorit + dikit, muskovit + paragonit ve/veya dikit birliklerine de rastlanılmıştır. Örneklerin çoğunda az miktarda C-V, C-S (korensit) ve I-S (rektorit) gibi düzenli karışık tabakalı kil mineralleri de bulunmaktadır. Ayrıca, birkaç örnekte fillosilikat fraksiyonunu sadece muskovit veya klorit oluşturmaktadır. Muskovitler tümüyle 2Mı, kloritler lib, kaolinitler ise dikit politipine sahiptir. Muskovit+paragonit birlikteliğine sahip örneklerdeki muskovitlerin Na/(Na+K) içeriği % 1-20 (ortalama % 9) arasında değişmektedir. Meta-klastitlerde illit kristalinite değerleri A°2G=0. 11-0.29 (ortalama 0.17), klorit kristalinite değerleri ise A°26=0.09- 0.0.17 (ortalama 0.15) arasında değişmekte olup, genellikle düşük epizonu (geç metajenez), kısmen yüksek ankizonu temsil etmektedir. Muskovitlerin d(060) değerleri 1.4976-1.5038 Â (ortalama 1.5009 Â) arasında değişmekte olup, b0 değerleri düşük basınç fâsiyesi ile orta basınç fesiyesi serisinin en alt kesimlerini karakterize etmektedir. Yukarıda sunulan veriler, Malatya metamorfik istifinin nap yerleşimine bağlı olarak gelişen tektonik gömülme sonucu P-t-T (basınç-sıcaklık-zaman) yönünde metamorfizma geçirdiğini göstermektedir. ANAHTAR KELİMELER: Mineraloji, Petrografi, Diyajenez, Çok düşük Dereceli Metamorfizma, Fillosilikat, Kil

vn ABSTRACT Ms Thesis MTNERALOGICAL-PETROGRAPHICAL INVESTIGATION OF MALATYA METAMORPHITES, SOUTHEAST OF YEŞİLYURT Zeynel BAŞIBÜYÛK Cumhuriyet University Institut of Applied and Natural Sciences Geological Engineering Department Supervisor: Prof.Dr.Hüseyin YALÇIN Permo-Carboniferous metamorpbic rocks outcropping in Yeşilyurt area (Southwest of Malatya) are made up of one of the the allocthonous units representing western part of the Eastern Taurus. In this study, it has been investigated the metamorphic degree and the order of importance of the metamorphic factors, and burial type (sedimentary or tectonic) of the unit called as Malatya Metarnorphics or Malatya Metamorphic Massive. X-ray diffraction analysis (whole rock and clay fraction, illite `crystallinity`, phyllosilicate polytypes, b0 or d(060) values of muscovites, Na content or paragonite component of muscovite, structural formulas of chlorites) were carried out on 277 samples taking from the along the the measured stratigraphic sections. Metamorphic rocks, completely losing the clastic texture, consist of mainly meta- carbonates (marble, slate laminated marble, dolomitic marble, muscovite- or chlorite- marble and quartz-marble) with granoblastic texture and meta-pelites (phyllite, phylhtic slate, ardoise/slates). Metapelites have generally crenulation-type slaty cleavage, and are equal the 4. textural zone which is determined as spiny-like blastic structure and chlorite- muscovite matrix of very low-grade metamorphism. Metacarbonates contain calcite and/or dolomite, less muscovite, chlorite and quartz; whereas metapelites contain mica, chlorite,vın quartz, feldspar, calcite and goetite. The most common phyllosilicate paragenesis are muscovite + chlorite, muscovite + chlorite + paragonite, muscovite + chlorite + paragonite + dickite. In some samples, paragenesis of muscovite + chlorite + dickite, muscovite + paragonite and/or dickite are also determined. Regularly mixed-layered clay minerals such as C-V, C-S (corrensite) and I-S (rectorite) are found a few amounts in the most samples. In addition, phyllosilicate fraction in some samples is represented only muscovite + chlorite. Muscovite, chlorite and kaolinite have 2M1, lib and dickite polytypes, respectively. Na/(Na+K) content of muscovite in the samples including muscovite+paragonite paragenesis range from 1 to 20 % (mean 9 %). Illite and chlorite crystallinity data of metaclastics are A°29=0. 11-0.29 (mean 0.17) and A°29=0.09-0.0.17 (mean 0.15), respectively, which represent low epizone and partly high anchizone. d(060) values of muscovites vary from 1.4976-1.5038 Â (mean 1.5009 Â) that characterize the fades series of low pressure and the lowest part of medium pressure. Data show that Malatya metamorphites were metamorphosed in an anticlockwise P-T-t (pressure-temperature-time) pathway, as a result of tectonic burial depending upon nappe emplacement. Key Words: Mineralogy, Petrography, Diagenesis, Very Low-Grade Metamorphism, Phyllosilicate, Clay