Yenice-Gönen Civarı`nın neotektonik özellikleri ve 18 Mart 1953 Yenice-Gönen Deprem (Mw: 7,2) Fayı`nın paleosismolojisi

Abstract

ÖZ18 Mart 1953 de, KAFZ' nun güney koluna ait faylardan Yenice-Gönen Fayı üzerinde,263 kişinin ölümüne neden olan yıkıcı bir deprem (Mw:7,2) meydana gelmiştir. Depremdış merkezi Yenice ilçesinin yaklaşık 12 km doğusu (Karasukabaklar köyü) olup, odakderinliği 10-12 km civarındadır. Deprem sırasında, Gönen doğusu ile Yenicegüneybatısı arasında 65 km lik bir yüzey kırığı oluşmuştur.Bu çalışmanın amacı, Yenice-Gönen dolayının neotektonik özelliklerinin ortayaçıkarılması ve 18 Mart 1953 Yenice-Gönen deprem (Mw:7,2) fayının paleosismolojiközelliklerinin araştırılmasını kapsamaktadır.Bu çalışmada, 1953 Yenice-Gönen depremi sonucunda oluşan yüzey kırığı haritalanmışve ayrıca bölgenin 1/100 000 ölçekli jeoloji haritası da yapılmıştır. Yüzey kırığıüzerinde belirlenen üç hendek yerinde sırasıyla, mikrotopografik çalışmalar, sığ jeofizikçalışmalar ve hendek kazı, loglama ve örnekleme çalışmaları yapılmıştır. Hendek yerleriKaraköy, Seyvan ve Ketin (Muratlar) hendeği olarak isimlendirilmiştir. Seçilenörneklerin yaşlandırılmasında 14C yöntemi uygulanmıştır.Seyvan köyü civarındaki hendekte M.S 620 ile tarihlendirilen bir deprem saptanmıştır.Fayın başka bir kolunda ise belirgin yüzey ötelemesi üretmiş ve son 4500 yıl iletarihlendirilen en az iki paleosismik olay saptanmıştır. Gönen kasabası yakınlarında(Muratlar köyü) kazılan bir başka hendekte, sadece 1953 depreminden önce meydanagelmiş, M.S. 1440 olarak tarihlendirilen depremde belirgin sıvılaşmalar saptanmıştır.Son hendek olan, Karaköy hendeğinde ise herhangi bir aktivite belirtisinerastlanılmamıştır.Hendek çalışmaları ve yaşlandırma sonuçları temel alınarak büyük ölçekte yüzey kırığıoluşturabilecek depremlerin tekrarlanma aralığı 666 ± 154 yıl olarak bulunmuştur. Buçalışmada, Yenice-Gönen Fayı' nın toplam atımı 2,3 km kadar hesaplanmıştır. Yenice-Gönen Fayı üzerindeki atım oranı ise 6,4 mm/yıl olarak bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Kuzey Anadolu Fayı, Yenice-Gönen Fayı, Yenice-Gönen Depremi, PaleosismolojiXI

ABSTRACTOn March 18, 1953, a strong earthquake (Mw=7.2) was occurred on the Yenice-GönenFault, that is the Southern Strand of NAFZ, with 263 casualties. The epicenter of themain shock was located approximately 12 km east of Yenice town (Karasukabaklarvillage), and focal depth determinations varied from 10 to 12 km. A 65 km-long surfacerupture formed during earthquake between east of Gönen and southwest of Yenice.The aim of this study is covered to the investigation of neotectonical properties of thevicinity of Yenice and Gönen and paleoseismological properties of March, 18, 1953(Mw:7,2)Yenice-Gönen Earthquake Faults.In this study, the geology of the study area and surface ruptures which occurred becauseof Yenice-Gönen earthquake have been mapped in scale of 1/100.000. On the surfacerupture, three trench sites were determined where microtopographic studies, shallowgeophysical survey and trench excavating, logging and sampling studies have beendone. Trench sites are namely as the Ketin (Muratlar), Seyvan and Karaköy trenchs.Selected samples were dated using the 14C AMS method.A trench at the area of Seyvan village has shown that an earthquake of paleoseismicalage ca. 620 AD has ruptured a different strand of the same fault, producing rathersignificant surface displacement, while there are indications that at least two olderevents occurred during the past 4.5 millenia. Another set of trenches excavated nearGönen town (Muratlar) revealed extensive liquefaction not only during the 1953 event,as is also documented by various sources, but also during a previous earthquake, datedat 1440 AD. Finally, one more trench at Karakoy has shown no indications of recentreactivations.Based on the trenching and dating results, we conclude that there is a recurrence intervalin the order of ca. 666 ± 154 years for large, ground-rupturing earthquakes. In thisstudy, total displacement of Yenice-Gönen Fault has been estimated 2,3 km. longest. Inaddition to slip rate of Yenice-Gönen Fault has been calculated as a 6,4 mm/year.Key words: North Anatolian Fault, Yenice-Gönen Fault, Yenice-Gönen Earthquake, PaleoseismologyXII