Koru (Çanakkale) Baritli kurşun-çinko yataklarının jeolojisi

Abstract

Koru (Çanakkale) baritli kurşun - çinko yatakları Biga Yarımadası'ndaTersiyer yaşlı volkanik kayaçlar içinde gözlenenen kurşun - çinko yataklarınıntipik örneklerinden birisi olup, günümüzde kurşun - çinko üretimi amacıylaişletilmektedir.Yatakların yakın çevresinde yüzeyleyen volkanik kayaçıar; Eosen yaşlıAkçaalan andeziti (andezit - bazaltik andezit, ender olarak riyodasit ve dasİtbileşimli volkanik kayaçlar), Oligosen yaşlı Adadağı piroklastikleri (trakit, latit,dasit, riyodasit bileşimli tüf ve aglomeralar ile ender olarak andezitik ve dasİtiklavlar), Miyosen yaşlı Dededağ dasiti (dasitik yer yerde riyodasitik bileşimlilavlar), Pliyo - Kuvaterner yaşlı Karaömerler bazaltı (bazalt) şeklindeayrılmışlardır.İnceleme alanı içindeki cevherleşmeler, Adadağı piroklastikleri içindeBKB -DGD konumlu fay hattı boyunca damar tipi ve üst seviyelerdeki ileriderecede breşleşmiş kesimlerde stockwork tipi oluşumlar şeklindedir.Cevherleşmelerde galenit, sfalerit ve barit hakim mineraller olup, pirit, kalkopirit,fahlerz (tennantit), markaZİt, kalkosin, kovellin, bOl'nit, tenörit ve kuvars azmiktarlarda bileşime katılmaktadır.Sıvı kapanıın incelemeleri sırasında ölçülen TFM, TmıcE ve Tf·! değerleri,mineraloluşturucu hidrotermal çözeltiler içinde CaCh ve MgCh gibi tuzlarınbulunduğunu, baritlerin oluşumu sırasında hidrotermal çözeltilerin tuzluluklarının biraz yüksek, sıcaklıklannın düşük olduğunu (80 °C'den daha düşük), sülfiirlüminerallerin oluşumu sırasında tuzluluğun önemli miktarda düştüğünü, sıcaklığın270 °C'ye kadar yükseldiği, sfaleritlerin 120 - 160 oC sıcaklık aralığındaoluştuğunu (sfaleritlerde birincil kapanımlar) göstermektedir. Çözeltiler içindeCaCh ve MgCh gibi tuzlann bulunması, mineraloluşturucu hidrotermalçözeltilerin ya deniz suyu kökenli olduklannı veya denizel sedimanlar içindengeçerek ortama geldiklerine işaret etmektedir.Ana element jeokimyası sonuçlanndan; inceleme alanındaki volkanikkayaçların erken evre de (Karaömerler bazaltı hariç) yüksek potasyumlu kalkalibileşimli olduklan, sonraki evrelerde ise orta potasyumlu kalkalkelen karakterli,levha içi bazaltlar (Karaömerler bazaltı) şeklinde oluştuklan anlaşılmaktadırİz element jeokimyası incelemeleri, yatak içinde zenginleşen kurşun veçinkonun Akçalaan andeziti ile Adadağı piroklastiklerinden, bakırın ise DededağdasiÜnden kaynaklanmış olabileceğini düşündürmektedir. NTE incelemeleri;baritlerin deniz suyunda belirlenmiş değerlere benzediklerini göstermiştir.Kurşun izotoplan jeokimyası incelemeleri baritlerle, sülfiirlü (galenit vesfalerit) minerallerin farklı bileşimlerde kıtasal kabuk malzemelerindenkaynaklandıklanna işaret etmektedir.Kükürt izotoplan jeokimyası incelemelerine göre; baritlerinbileşimlerindeki kükürtün deniz suyu içindeki sülfattan kaynaklandığı, sülfürlüminerallerdekinin ise büyük olasılıkla bölgedeki magmatik kayaçlardan veya birmagmatik rezervuardan 32S'ce zengin (hafif) kükürtün hidrotermal çözeltilerceçözülüp, cevherleşme ortamına taşınması şeklinde geliştiği kabul edilmiştir.Oksijen izotoplan jeokimyası incelemelerinden; inceleme alanındakibaritlerin S izotoplan bileşimi bakımından benzedikleri deniz suyu içindekisülfatın O izotoplan bileşimine (8 180 O %0) göre oldukça farklı olduklan vemagmatik kayaçlar için belirlenmiş değerlere benzediği, bu durumun denizsuyunun yöredeki volkanik kayaçlarla ileri derecede etkileşimi sonucu gelişmişolabileceği düşünülmüştür.

Koru (Çanakkale) barite bearing lead-zinc deposits are typical examples ofthe lead-zinc deposits occulTed in the Tertiary volcanic rocks outcropped in theBiga Peninsula, and are being mined for lead-zinc production.Volcanic rocks around the investigated deposits are distinguished as;Eocene Akçaalan andesite (andesite, basaltic andesite, rarely rhyodacite and dacitetypes of volcanic rocks), Oligocene Adadağı pyroclastics (tuffs and agglomerateswith trachytic, latitic, dacitic and riyolitic compositions and rarely andesitic anddacitic lavas), Miocene Dededağ dacite (dacitic and rarely rhyodacitic lavas) andPlio-Quaternary Karaömerler basalt (basalt).The investigated deposits hosted by Adadağı pyroclastics and show twodifferent mineralization styles such as; stockwork ore veinlets in the upper partsand ore veins along the fault zones in the depper parts. Galena, sphalerite, bariteare the main minerals and accompained by minor amounts of pyrite, chalcopyrite,fahlerz (tennantite), mareasite, chalcosine, covelline, bornite, tenorİte and quartz.TFfvı, TmlCE and Tı-ı values measured during tluid inclusion studies indicatethe presence of CaClı and MgCl2 types of salts in the mineralizing hydrothermalsolutions, salinity of the hydrothermal solutions is rather relatively high during barite crystalisation in the early episode of mineralization, while decrased duringthe sulfide dominated later episode of mineralization. The temperatures of fluids islow « 80 oc) during the early phase and increased up to 270 oC during the laterphase. Sulfide minerals seem to be formed in a temperature range of 120-160 oCaccording to the primary fluid inc1usion in sphalerite crystals. The presence ofCaCh and MgCh indicate that the mineral iz ing hydrothermal solutions are eitheroriginated from sea water or circulated trough the marinal sediments.According to the major element geochemistry, it has been assumed that thevolcanic rocks in the study area have high potassic calcalcaline composition in theearly stage ,but have medium potassic calcalcaline compositon characteristic forwithin plate basalts in the later stage (Karaömerler basalt).Trace elements contents of the various rock units show that lead and zincmay be originated from Akçaalan andesite, whiIe copper from Dededağ dacite.REE studies show that normalised REE values ofbarites resemble to sea water.The lead isotope studies show that barites and sulfides (galena and sfalerit)were originated from continental crust materials with different compositions.According to the sulphur isotope studies, sulfur in the barites is originatedfrom suIphate in the sea water, whiIe sulfur in the gaIena and sphalerite isprobably originated from either igneous rocks in the surraunding area or from amagmatic reservoir by dissolution of sulfur enriched in 32S (lighter) isotope.Investigations of oxygene isotope geochemistry show that the oxygeneisotope composition of barites resemble to those of igneous rocks, however theoxygene isotope compositon of sea water sulphate was expected to be similar tothat of sea water. This compositon may be assumed to have been developped as aresult of deep interaction of sea water sulfate with surrounding volcanic rocks.