Cudi grubu birimlerinin Nusaybin (Mardin)-Cizre (Şırnak) arasında yer alan kesiminin organik petrografi, organofasiyes ve kaynak kaya özellikleri

Abstract

ÖZET Doktora Tezi CUDİ GRUBU BİRİMLERİNİN NUSAYBİN (MARDİN) - CİZRE (ŞIRNAK) ARASINDA YER ALAN KESİMİNİN ORGANİK PETROGRAFİ, ORGANOFASİYES VE KAYNAK KAYA ÖZELLİKLERİ Nazan YALÇIN ERİK Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Doç.Dr. Orhan ÖZÇELİK Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Nusaybin-Cizre arasında yer alan Orta-Üst Triyas-Alt Jura yaşlı Cudi Grubu birimlerinin organik petrografi, organofasiyes ve kaynak kaya özelliklerinin belirlenmesi amacıyla gruba ait Bakük, Girmeli, Telhasan, Çamurlu, Kozluca, Dinçer ve Yolaçan Formasyonları 'nda kuyu örneklerinden yararlanılarak değerlendirme yapılmıştır. Çalışma, Çilesiz-1, B.Yolaçan-1, G.Dinçer-1, Çamurlu- 101, Çamurlu- 102 ve Yolaçan-3 kuyularını kapsamaktadır. Cudi Grubu birimlerinde gözlenen litoloji dolomit ve anhidrit olup bazı şeyi ve kireçtaşı bantları da bulunmaktadır. Cudi Grubu birimlerinin petrografik özellikleri sınırlı-yan sınırlı sığ deniz koşulları ile yoğun evaporasyonun ve karasal etkinin de olduğu bir çökelim ortamını ifade etmektedir. Bakük Formasyonu'nda TOC değeri ortalama % 0,11'dir. Kerojenleri, Tip II-II1 organik madde türü karışımı olup ince taneli amorf organik maddeler egemendir. Ortalama 434 °C Tmax değerine göre birim olgunlaşma başlangıcındadır. Formasyon, C- CD ve BC organik fasiyesi özelliğinde olup oksik ortam koşullarında çökelmiştir. Kaynak kaya potansiyeli bulunmamaktadır. Girmeli Formasyonu' nun TOC değeri ortalama % 0,14, egemen organik madde Tip II-III kerojen olup ince taneli amorf organik maddeler egemendir. Tmax değerleri ortalama 428 °C dir ve birim olgunlaşmamıştır. Kaynak kaya potansiyeli olmayıp, bazıVI hidrokarbon belirtileri hidrokarbon göçünden dolayı gelişen kirlenme etkileridir. Birim BC ve C organik fasiyesinde çökelmiştir. Çamurlu Formasyonu'nun TOC değeri ortalama % 0,21'dir. Kerojenleri Tip II-III organik madde türü karışımı olup sarımsı ince taneli amorf organik maddeler egemendir. Formasyon olgunlaşmamış olup kaynak kaya potansiyeli yoktur (ortalama Tmax 419 °C) ve BC, C ve CD organik fasiyesinde çökelmiştir. Telhasan Formasyonu'nun TOC değeri ortalama % 0,1 l'dir. Tip II-III kerojende amorf organik maddeler yoğundur ve 424 °C ortalama Tmax değerine göre birim olgunlaşmamıştır. Birimde BC ve C organik fasiyesi özellikleri belirlenmiş olup kaynak kaya potansiyeli görülmez. Dinçer Formasyonu'nun TOC değeri ortalama % 0,13, kerojenleri ise Tip II-III karışımı olup amorf organik maddeler egemendir. Ortalama Tmax 427 °C olup olgunlaşmamış düzeyi işaret eder. Birim kaynak kaya özelliklerine sahip değildir. Formasyon C ve BC organik fasiyesinde çökelmiştir. Kozluca Formasyonu'nun TOC değeri ortalama % 0,17'dir. Tip II-III kerojende amorf organik maddeler egemendir. Tmax değeri olgunlaşmamış düzeyi gösterir (Tmax ortalama 421 °C). Birim C-CD ve BC, Yolaçan-3 kuyusunda ise B organik fasiyesi özellikleri göstermekle birlikte oksik ortam koşullarında depolanması ve TOC değerinin çok düşük olması sebebiyle kaynak kaya potansiyeli yoktur. Yolaçan Formasyonu'nun TOC değeri ortalama % 0,15 olup Tip II-III karışımı kerojende bozunmuş amorf organik maddeler egemendir. Formasyon olgunlaşmamıştır (Tmax ortalama 420 °C). Formasyonda C-CD ve BC organik fasiyesi özellikleri belirlenmiştir. incelenen formasyonlarda organik petrografik ve organik jeokimyasal incelemeler ve organik fasiyes özelliklerine göre bu birimlerin kaynak kaya potansiyeli olmadığı sonucuna varılmıştır. Organik maddece zengin bazı ince düzeyler olmakla birlikte bunların bir kısmı da göç etmiş hidrokarbonlarca kirlenme etkisini gösterir. Bölgenin farklı kesimlerinde organik maddece zengin, yeterince kalın ve özelliklerini koruyarak olgunlaşmış, daha kalın bantlar var ise bu birimden petrol türümü beklenebilir. Ancak incelenen kuyularda büyük miktarda petrol oluşturabilecek zenginlikte seviyelere rastlanmamıştır. Bu nedenle de Cudi Grubu'nun inceleme alanındaki kesimlerinin kaynak kaya potansiyellerinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Cudi Grubu, Kaynak Kaya, Organik Petrografi, Organofasiyes, Organik Jeokimya,

VII SUMMARY PhD Thesis ORGANIC PETROGRAPHICAL, ORGANOFACIES AND SOURCE ROCK PROPERTIES OF THE CUDI GROUP UNITS IN THE AREA BETWEEN NUSAYBİN (MARDİN) AND CİZRE (ŞIRNAK) Cumhuriyet University Institut of Applied and Natural Sciences Geological Engineering Department Nazan YALÇIN ERİK Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Orhan ÖZÇELİK In this study, determination of the organic petrographical, organofacies and source rock properties of the Lower Jurassic-Middle-Upper Triassic Cudi Group units in the southeast Anatolian (Nusaybin-Cizre) was aimed by using the samples from Çilesiz- 1, B.Yolaçan-1, G.Dinçer-1, Çamurlu-102, Çamurlu-101 and Yolaçan-3 wells consisting the formations of the Bakük, Girmeli, Telhasan, Çamurlu, Kozluca, Dinçer and Yolaçan. Cudi Group units in the study area consist of dolomite and anhydrite with shale and limestone intercalations. Petrographical properties of the Cudi Group units indicate the limited-semi limited shallow marine and hot conditions under the intense evaporation and terrestrial effect. Mean value of the TOC in the Bakük Formation is 0,1 1 %, and kerogenes of this formation is a mixture of Type II-III consisting of fine grained amorphous organic matter. According to the mean value of 434 °C Tmax, this unit is early mature. Bakük Formation was deposited in an oxic environment having the C-CD and BC organic facies properties, wiithouth any source rock potential.VIII The average value of TOC in Girmeli Formation is 0,14 %, kerogenes of the formation is a mixture of type II-III consisting of fine grained amorphous organic matter. According to the mean value of 428 °C Tmax, this unit is immature. It doesn't have any source rock potential, but some hydrocarbon traces are observed. This unit was precipitated in an environment having the properties of the BC and C organic facies. Kerogenes of a mixture of the type II-III consisting the yellowish fine grained amorphous organic matters, having 0,21 % mean value of TOC in the Çamurlu Formation. This formation is immature (the mean Tmax value is 419 °C), and deposited in BC, C and CD organic facies. Telhasan Formation has the mean TOC value of 0,1 1 % and contains type II-III kerogens amorphous organic matter. According to its mean Tmax value of 424 °C, it is immature. It doesn't have any source rock potential, and BC and C organic facies properties was determined in this unit. Mean value of the TOC of the Dinçer Formation is 0,13 %, and kerogenes of this formation is a mixture of Type II-III consisting amorphous organic matter. According to the mean value of 427 °C Tmax, this unit is early mature. Dinçer Formation was deposited C and BC organic facies, and It doesn't have any source rock potential. The average value of TOC is 0,17 % in Kozluca Formation, kerogenes of the formation is a mixture of type II-III consisting amorphous organic matter. According to the mean value of 421 °C Tmax, this unit is immature. It doesn't have any source rock potential. This unit was deposited in C-CD, BC organic facies. But B organic facies accepted for Yolaçan-3 well, and this also shows the oxic environment condition. So it is not evaluated as a source rock potential due to its low TOC value. Mean value of the TOC in the Yolaçan Formation is 0,15 %, and kerogenes of this formation is a mixture of Type II-III consisting altered amorphous organic matter. According the mean value of 420 °C Tmax, this unit is involved in the stage of immature. This formation has the C-CD and BC organic facies properties, and source rock potential was not in a question. As a result, investigated units in the study area don't have a source rock potential according to their organic petrographical, organic geochemical and organofacies properties. Hovewer, organic matter is abundant in some thin intervals, and some of them are contaminated by migrated hydrocarbons. In areas where if the organic matter rich intervals are sufficiently thick and mature petroleum accumulations may be expected. But intervals having such propertiesDC suitable of petroleum generation not observed in the investigated wells. Consequently, it was concluded that Cudi Group units don't have source rock potential. Key Words: Southeast Anatolia, Cudi Group, Source Rock, Organic Petrography, Organofacies, Organic Geochemistry,