Ağcakışla (Sivas-Şarkışla) Eosen`inde bentik foraminifer biyostratigrafisi ve paleoekolojisi

Abstract

ÖZET AĞCAKIŞLA (SİVAS-ŞARKIŞLA) EOSEN'İNDE BENTİK FORAMİNİFER BİYOSTRATÎGRAFİSÎ VE PALEOEKOLOJİSİ Yüsek Lisans Tezi Ebru SERTTAŞ Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Nazire ÖZGEN ERDEM Bu çalışma, Orta Anadolu'nun önemli Tersiyer havzalarından biri olan Sivas Havzasının batı sınırında yer alan Şarkışla ilçesinin kuzeybatısında, Ağcakışla yöresinde yapılmıştır. Çalışma alanında temeli oluşturan Akdağmadeni Litodemi; gnays, amfibolit, şist, mermer, kuvarsit gibi metamorfik kayalar ile gabro, granit, siyenit, monzonit ve tonaüt gibi granitoyidlerden oluşur. Maastrihtiyen-Paleosen öncesi yaşlı olduğu belirtilen bu temel birim üzerine açılı uyumsuzlukla Tokuş Formasyonu gelmektedir. Formasyonunun Banaz Üyesi bol fosilli olup, detaylı paleontolojik incelemeler bu üye üzerinde gerçekleştirilmiştir. Kumlu-killi kireçtaşı, marn, kiltaşı, çakıltaşı ve kumtaşı litolojilerinden oluşan Banaz üyesi içerisinde, Alveolina frumentiformis SCHWAGER, Gypsina maricmensis HANZAWA, Gyroidinella magna Le CALVEZ, Asterigerina rotula KAUFMANN, Lockhartia hunti OVEY, Lockhartia conditi NUTTAL, Lockhartia aff. tipperi DAVIES, Fabiania cassis OPPENHAIM, Sphaerogypsina globulus REUSS, Nummulites lehneri SCHAUB, Nummulites deshayesi D'ARCHIAC, Nummulites gizehensis FORSKAL, Discoyclina sp.r Asterocyclina sp., Assilina sp., Operculina sp., Cribrobulimina sp., Alveolina sp., İdalina sp. ve Orbitolites sp., Ratalia sp., miliolid gibi bentik foraminiferler ile Turborotalia boweri (Bolü), Turborotalia cerroazulensis11 frontosa (Subbotina), Globigerina hagni (Grohrbrandt), Globigerina eocaena (Guembel), Globigerina lazanoi (Colom), Globigerinoides higginsi (Bolli), Globigerinatheka index index (Finlay), Globigerinatheka maxicana maxicana (Cushman), Globigerinatheka maxicana barri (Brönnimann), Globigerinatheka subconglobata subconglobata (Shutskaya), Truncorotioides libyaensis (El Khoudary), Truncorotaloides topilensis (Cushman), Truncorotaloides rohni (Brönnimann and Bermudez) ve Orbulinoides bechnanm (Saito) gibi planktonik foraminiferler tanımlanarak birimin Orta Eosen (Lütesiyen) yaşında olduğa saptanmıştır. Ayrıca Banaz üyesi içerisinde üç farklı ortamı karakterize eden dört mikrobiyofesiyes tanımlanmıştır. Bu fesiyesler: Nummulites'li marn ve kumlu kireçtaşları ile Lockhartia'lı kumlu kireçtaşları dış şelf ortamım; Alveolina'h killi kireçtaşlan nisbeten daha sığ ve sakin iç şelf ortamım ve planktonik foranüniferli marnlar ise pelajik ortamı temsil eder. Hindistan kökenli bir cins olan Lockhartia'ların yöredeki varlığı, bu cinsin batıya göç yolu olarak sadece Neotetis'in güney kolunu değil, kuzey kolunu da kullandıklarım göstermesi açısından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Bentik foraminifer, Eosen, Lockhartia, Paleontoloji, Ağcakışla, Sivas

İÜ ABSTRACT THE BENTfflC FORAMINIFERA BIOSTRATIGRAPHY AND PALEOEKOLOGY İN THE EOCENE OF A?CAKIŞLA (SİVAS-ŞARKIŞLA) Master Thesis EBRU SERTTAŞ Cıunhunyet Unıversity Gradute School of Natura! And Applied Sciences Department of Geological Engjneering Supervisor: Nazire ÖZGEN ERDEM This study is carried out in the vicinity of Ağcakışla, northwest of Şarkışla town, which is located at the western boundary of Sivas Basin. This basin is an important Tertiary basin in central Anatolia. Akdağmadeni Lithodem, which represents the base of study area, consists of metamorphic rocks of gneiss, ampbibolites, schist, marble, quartzite and granitoides of gabbro, granite, syenite, monzonite and tonalites. Maastrichtian-Paleocene aged this unit is overlaid by Tokuş Formation with angular unconformity. Banaz member of Tokuş Formation contains abundant fossils and elaborate paleontological studies realized on this member. Banaz member, which consists lithologies of sandy-clayey limestones, marls, claystones, conglomerates and sandstones, is determined to contain following benthic foraminifera of: Alveolina frumentiformis SCHWAGER, Gypsina marianensis HANZAWA, Gyroidinella magna Le CALVEZ, Asterigerina rotula KAUFMANN, Lockhartia hunti OVEY, Lockhartia conditi NUTTAL, Lockhartia afE tipperi DAVIES, Fabiama cassis OPPENHAIM, Sphaerogypsina globulus REUSS, Nummulites lehneri SCHAUB, Nummulites deshayesi D'ARCHIAC, Nummulites gizehensis FORSKAL, Discoyclina sp., Asterocyclina sp., Assilina sp., Operculina sp., Cribrobulimina sp.,IV Alveolina sp., tdalina sp. and Orbitolites sp. and planctonic foraminifera of: Turborotalia boweri (Bolli), Turborotalia cerroazulensis frontosa (Subbotina), Globigerina hagni (Grohrbrandt), Globigerina eocaena (Guembel), Globigerina lazanoi (Colom), Globigerinoides higginsi (Bolli), Globigerinatheka index index (Finlay), Globigerinatheka maxicana maxicana (Cushman), Globigerinatheka maxicana barri (Brönnimann), Globigerinatheka subconglobata subconglobata (Shutskaya), Tnmcorotioides libyaensis (El Khoudary), Truncorotaloides topilensis (Cushman), Trtmcorotaloides rohni (Brönnimann and Bermudez) ve Orbulinoides beckmanm (Saito). The age of the member, basing on the observed fossil assemblages, is Middle Eocene (Lutesiyen). Four microbiofacies types which are characterized by three different environments have been described within Banaz member. These facies; marl and sandy limestones with Nummulites and sandy limestones with Lockhartia representing the outer shelf environment, clayey limestones with Alveolina characterizing shallower and calmer inner shelf environment and marls with planktonic foraminifera indicating pelagic environment. The occurrences of Lockhartia, a species that originated from India, in the region are significant evidence of indicating the use of northern branch of Neotethys during its migration towards west. Key words: Benthic foraminifera, Eocene, Lockhartia, Paleontology, Ağcakışla, Sivas