Uluabat fayının kinematiği, depremselliği ve uzaktan algılama yöntemiyle incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Uluabat Fayı'nın kinematiği, depremselliği ve aynı zamanda uzaktan algılama çalışmaları aracılığı ile günümüzdeki davranış biçimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Uluabat Fayı, KAF'nın Marmara Denizi güneyindeki kolu üzerinde yeralan, asıl olarak Uluabat Gölü güneyinde, Hasanağa (Bursa) ve Mustafakemalpaşa (Bursa) yerleşim birimleri arasında BGB-DKD doğrultusunda uzanan sağ yanal doğrultu atımlı bir faydır ve Geç Miyosen'den beri aktif bir fay olarak varlığını sürdürmektedir. Bölgede yapılan 1/25000 ölçekli jeolojik harita alımı çalışmaları sayesinde fayın tüm uzanımı ortaya çıkarılmıştır. Fay topluluklarının kinematik analizi çalışmaları sonucunda ise; en büyük asal gerilme (?1) ekseninin (K40B) ve en küçük asal gerilme (?3) ekseninin (K45D) yatay düzlemde olduğu, R oranının 0.43 olarak hesaplandığı transtansiyonel (bir miktar normal bileşeni bulunan doğrultu atımlı fay) tektonik rejimin egemen olduğu görülmüştür. Güncel depremlerin odak mekanizmalarının ters çözümü sonucunda da; KB-GD doğrultulu sıkışma ve KD-GB doğrultulu açılma rejiminin günümüzde aktif olduğu ve kinematik verilerle örtüştüğü sonucuna varılmıştır. Yine bu rejimle uyumlu olan ters ve normal faylanmaların varlığı da saptanmıştır. Radar görüntüleri üzerinde belirlenen çizgiselliklerin, gerek Uluabat Fayı'nın uzanımı ve gerekse fayı oluşturan günümüz tektonik rejimiyle paralellik sunmaktadır. Uluabat Fayı'na bağlı olarak oluşan yapı ve deformasyonları görmek için Uluabat Fayı üzerinde ve fayın gidişine dik olarak Fadıllı Köyü'nün yaklaşık 1500 m güneybatısında açılan bir hendekte, biri doğrultu atımlı (negatif çiçek yapısı), diğeri ters olmak üzere iki adet fay tespit edilmiştir. En genç çökelleri kesen bu fayları içeren hendek çalışması sonucunda; Uluabat Fayı'nın günümüzde sağ yanal doğrultu atımlı bir fay olarak çalıştığı belgelenmiştir. Tarihsel kayıtlara ait depremleri olan ancak aletsel dönemde üzerinde büyük deprem olmayan bu fayın, gelecekte orta büyüklükte bir deprem üretebilecek potansiyeli olduğu düşünülmektedir. Uluabat Fayı boyunca, günümüzdeki tektonik rejimin transtansiyonel olarak çalışması (1) Doğu Anadolu'da Arap-Anadolu levhalarının çarpışması (2) Ege'de Afrika levhasının Anadolu bloğunu kendine çekmesi, (3) Afrika levhasının Kıbrıs ve Helen yitim zonları boyunca ağırlığını koruyamayarak kopması (4) Anadolu bloğunun batı-güneybatıya olan rotasyonu ile ilişkilendirilebilir.

In this study, the kinematic evolution, seismicity and behavior style of Uluabat Fault are studied to be enlightened. This fault is the main active fault segment in south of Marmara Sea on southern branch of the North Anatolian Fault. It extends through the south of the Uluabat Lake with the WSW-ENE trending between Hasanağa (Bursa) and Mustafakemalpaşa (Bursa) as an active and right lateral strike-slip fault starting from Miocene. The inversion of slip vectors measured on fault planes indicates that transtansional stress regime is dominant and having a consistent N40W-trending ? Hmax ( ? 1) and N45E-trending ? Hmin ( ? 3) axes. Also, Rm value is the 0.43. The focal mechanism solution and inversion of the some earthquakes presented a NW-trending ? Hmax ( ? 1) and NE-trending ? Hmin ( ? 3) axes strike-slip stress regime. This result is concordant with fault kinematic analysis. Also we observed reverse and local normal faults in this active transtansional regime. The regional NW-SE directed compressional stress regime has been determined with the lineament analysis on the Palsar image by remote sensing studies. In trench studies, around the Fadıllı Village, two fault systems have been observed. These are the mainly strike-slip and local reverse fault. A negative flower structure has been determined in strike-slip deformation in trench walls. Uluabat Fault has a potential seismic gap both important historical record and instrumental periods. Transtansional tectonic regime of the Uluabat Fault resulted from (1) coeval influence of the forces due to the subduction processes along the Cyprus and Hellenic arc in the south, (2) continental collision Anatolia/Arabian plate in the east, (3) anti-clockwise rotation and (4) westward escape and/or extrusion of the Anatolian Block.