Kayseri-Pınarbaşı Toruntepe yeraltı krom işletmesinde delme-patlatma faaliyetlerinin tasarımı ve uygulanması

Abstract

Bu çalışmada Kayseri Pınarbaşı Mehmet Kemal Dedeman Yeraltı Krom İşletmesinde 2004 yılında başlayan hazırlık ve üretim çalışmalarının incelenmesi ve kaya birimlerinin (cevher ve tabantaşı) optimum patlatma koşullarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen bu koşullar bilgisayar ortamına aktarılmıştır. İşletmedeki delme ve patlatma faaliyetlerindeki düzensiz delik delme, özgül şarj miktarının fazlalığı, verimsiz parçalanma vb. bazı sorunların gözlemlenmesi nedeniyle, çalışmalar delme ve patlatma üzerinde yoğunlaştırılıp, işletme için en uygun olan ayna delme paterni elde edilmeye çalışılmıştır.Çalışma kapsamında ayrıca delme-patlatmaya etki eden parametreler araştırılmıştır. Patlatmaların daha çabuk tasarlanabilmesi ve hesaplamalar sırasındaki hataların en düşük düzeye indirilebilmesi için, literatürden birçok yaklaşım incelenmiştir.İşletmede hazırlık ve üretim faaliyetleri için uygulanmakta olan yöntem ve kaya malzeme/kütle özellikleri gözönünde bulundurularak deneme-yanılma yoluyla en uygun patlatma koşulları belirlenmiştir. Patlatma verimliliğinin belirlenmesinde, boyut dağılımı, özgül şarj, atım boyu ve maliyetler esas alınmıştır.Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalar ışığında örnek kayaçların fiziksel yapısı hakkında veriler elde edilmiş olup, patlatma tasarımında kullanılmıştır. Son olarak delme ve patlatma tasarımını optimum düzeye getirmek amacıyla, patlatma sonrası parçalanma verimlilik analizleri yapılmıştır.

In this thesis, it is aimed both to investigate the production process in the Kayseri Pınarbaşı Mehmet Kemal Dedeman underground Chromium enterprise facility and to determine the rock characteristics in the mine for the optimal design of a production explosion environment. The collected data are later transfered to digital environment using a software package. Improper activities and handlings regarding the drilling and bursting such as irregular hole drilling, excessive specific charging, inefficient fragmentation etc. have led the studies to concentrate more on drilling and bursting for obtaining a better hole pattern in the enterprise under consideration.The scope of the study included the research of the effective parameters about drill-burst process. Additionally, literature survey about different approaces concerning faster production explosion design and computational error reduction has been fulfilled.Considering the currently employed production process and also the rock material/mass properties, a systematic trial and error approach has been proposed for the better explosion conditions. The efficiency of the explosion was related to size dispersion, specific charging, shot range, and costs.Physical property data determined from experiments on collected sample schists have also been used in the design process. Finally, post explosion fragmentation efficiency analyses have been performed in order to optimise the proposed drilling-production explosion design.