Kumarlar (Çan-Çanakkale) kurşun-çinko cevherleşmesinin jeolojisi

Abstract

Kumarlar kurşun-çinko cevherleşmesi, Biga Yarımadasının kuzey kesiminde değişik yerlerde gözlenen çok sayıdaki kurşun-çinko cevherleşmelerinden birisi olup, günümüzde işletilmemektedir. Cevherleşmelerin yakın çevresinde Oligo-Miyosen yaşlı piroklastik kayaçlar yüzeylemekte olup; cevher damarları tüflerin KG doğrultulu çatlakları boyunca konumlanmıştır. Cevher damarlarında galenit ve sfaleritin hakim mineraller oldukları; kuvars, pirit, kalkopirit, kovellin ve markazit gibi minerallerin ise az miktarda bileşime katıldıkları görülmüştür.Sıvı kapanım incelemeleri sırasında sfalerit ve kuvars kristallerindeki birincil ve ikincil kapanımlarda; ilk erime (TFM), son buz erime (TmICE) ve homojenleşme sıcaklığı (TH) ölçümleri yapılmış olup TFM değerleri (-55.5 ile -52 oC aralığında) yardımıyla hidrotermal çözeltiler içinde NaCl, CaCl2 ve MgCl2 gibi tuzların bulunduğuna işaret etmektedir. TICE değerlerinden itibaren tuzluluk değerleri; sfaleritlerin oluşumu sırasında % 15.8 (% NaCl eşdeğeri), kuvarsların oluşumu sırasında ise % 18.5 (% NaCl eşdeğeri), olduğu belirlenmiştir. Homojenleşme sıcaklığı değerleri, sfaleritlerin oluşumu sırasında çözeltilerin sıcaklıklarının 238.6 ile 263.5 oC aralığında, kuvarsların oluşumu sırasında ise 252.8 ile 281.4 oC aralığında olduğu anlaşılmaktadır.Kükürt izotopları jeokimyası incelemelerinden elde edilen değerler; galenitlerde ( ?? 34S VCDT) ? -6,28 ile 10,41 (n = 10, ort = -7.6) arasında değişmekte olup, bu değerlerden yararlanılarak, hidrotermal çözeltilerdeki H2S' in izotopsal bileşiminin ? -4,05 ile 8,18 aralığında olduğu görülmektedir. Bu durum sülfürlü minerallerin ve çözelti içindeki H2S' in tahmini ? 34S değerlerinden galenitlerin bileşiminde bulunan kükürtün hidrotermal çözeltilerde hakim kükürt türevi olan SO4=' ün bileşiminde bulunan kükürtten inorganik veya bakteriyel süreçlerle ayrımlanmış kükürt olabileceğini düşündürmektedir.

Kumarlar (Çanakkale) lead-zinc mineralization are typical examples of the lead-zinc deposits occurred in the Tertiary volcanic rocks outcropped in the Biga Peninsula, and are being mined for lead-zinc production. Volcanic rocks around the investigated deposits are Oligo-Miocene Adadağı pyroclastics (tuffs and agglomerates with trachytic, latitic, dacitic and riyolitic compositions and rarely andesitic and dacitic lavas).The investigated deposits hosted by Adadağı pyroclastics and show ore veins along the fault zones in the tuffs. Galena and sphalerit are the main minerals and accompained by minor amounts of pyrite, chalcopyrite, fahlerz (tennantite), marcasite, chalcosine, covelline, bornite, tenorite and quartz.TFM, TmICE and TH values measured during fluid inclusion studies indicate the presence of CaCl2 and MgCl2 types of salts in the mineralizing hydrothermal solutions, salinity of the hydrothermal solutions is 15.8 (% NaCl eqv.) during sphalerite crystalisation in the early episode of mineralization, while % 18.5 (% NaCl eqv.) decrased during the quartz crystalisation later episode of mineralization. Homogenization temperature show that sulfide minerals formed in a temperature range of 238.6 ile 263.5 oC and quarzt minerals formed in a temperature range of 252.8 ile 281.4 oC.d ? 34Svalues of galena is in the range of ? -6,28 to 10,41 (n = 10, avr. = -7.6). These sulfur isotope values suggest that sulfur in the galena was reduced from sulfate (SO4=) by bacterial or inorganic processes.