Sivas havzası oligo-miyosen istifindeki gölsel karbonatların oluşumu ve kökeni

Abstract

Sivas Havzası Oligo-Miyosen istifinde, gölsel karbonat içeren iki farklı çökel sistemi bulunmaktadır. Bunlardan havzanın orta kesiminde yer alan Emirhan formasyonu dört (paralel/çapraz tabakalı kumtaşı; masif çamurtaşı; kireçtaşı ve tabakalı jipsler), batı kesiminde yer alan Deliktaş formasyonu ise üç fasiyese (kırmızı renkli kumtaşı-silttaşı-çakıltaşı; gri-yeşil renkli çamurtaşı ve karbonatlar) ayrılarak incelenmiştir.Emirhan formasyonu karbonatları bütünüyle mikritten oluşmuştur ve tatlı su gastropodları, chara ve ostracod fosilleri içerirler. Formasyonun kil minerali topluluğunu, klorit-smektit, smektit, illit ve klorit, daha az oranda da serpantin oluşturur. Deliktaş formasyonu karbonatları ise dolomit ve manyezit minerallerinden oluşmuştur ve fosil içermez. Kil minerali topluluğu olarak ise, paligorskit, smektit, klorit ve serpantin mineralleri yer alır. Her iki formasyona ait karbonatlarda da sığ su koşullarını yansıtan, (kuruma çatlakları, mikrit intraklastları ve bitki kök izleri) gibi tortul yapılar izlenir.Deliktaş formasyonu manyezitlerinin izotop içeriği ?13C ? -6,5 ile ?-7,6 (PDB); ve ?18O ? 24,3 ile ? 25,9 (SMOW) aralığında değişmektedir. Bu değerler Kuvaterner-Güncel manyezit oluşumlarıyla uyumludur.Emirhan formasyonu karbonatlarının oluşumu iklim ve biyolojik faaliyetler tarafından denetlenirken, Deliktaş formasyonu karbonatlarının oluşumunda iklimin yanı sıra, göle Mg sağlayan çevredeki ofiyolitli kayaçlar belirleyici olmuştur.

There are two different depositional systems containing lacustrine carbonates in Sivas Basin-Oligo Miocene. Of these, Emirhan formation at the central part of the basin was examined by separating into four (paralel/cross stratified sandstone; massive mudstone; limestone and stratified gypsum) and Deliktaş formation at the western part into three facies (reddish sandstone-siltstone-conglomerate; grey-green mudstone and carbonates). The carbonates of Emirhan formation are composed entirely of micrit and contain fresh water gastropods, chara and ostracod fossiles.Chlorite-smectite, smectite, illite- chlorite and in less proportions of serpentine constitute the association of clay minerals. However, Deliktaş formation is formed of dolomite and magnesite minerals and does not accommodate fossils. Paligorskite, smectite, chlorite and serpentine are the mineral compounds. Sedimentary structures, such as the desiccation cracks, intraklasts of micrit and the traces of plant roots which reflect shallow water circumstances are observed on the carbonates of both formations.Isotope contents of Deliktaş formation magnesite ranges from ?13C ? -6,5 to ?-7,6; (PDB) for carbon isotope and ranges from ?18O ? 24,3 to ? 25,9 (SMOW) for oxygene isotopes. These findings are conformed to the formations of Quaternary-Holocene magnesite.While Emirhan formation was governed by the climate and biological activites, ophiolitic rocks which provided magnesium to the lake were determinant in the formation of carbonate depositions of Deliktaş formation besides climate.